Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wyrządzającejzło.Otoprzykładowawersjategoeksperymentu.
Wyobraźsobie,żektośżyjącynaodległejwyspiebestialsko
mordujewszystkichpozostałychmieszkańcówtejwyspy.Morderca
niemożezostaćzreformowanymoralnie,gdyżprzepełnionyjest
nienawiściąiwściekłością.Dodajmy,żeniemożeonzbieczwyspy,
aponadtoniktowejwyspynigdynieodwiedzi,ponieważjestona
zbytodległa.Nawyspienieistniejejużspołeczność,którejreguły
zawartebyłybywumowiespołecznejmającejnaceluwspólną
korzyść,gdyżspołeczeństwotozostałounicestwione.Czywciąż
wydajenamsię,żemordercazasługujenakarę?Jeślitak,tokara
byłabyzasłużonapodstawowo,gdybytylkoprzykładten
rzeczywiścieeliminowałwszystkiemożliwościwystąpieniazasługi
niepodstawowej–awyglądanato,żetakwłaśniejest.
Jednakże–biorącpoduwagęstanowiskoDennetta–czy
faktyczniechcemydefiniować„wolnąwolę”tak,iżkażdy,kto
odrzucazasługępodstawową,musizostaćuznanyzakogoś
negującegowolnąwolę?Lubteżkażdy,ktozaprzeczaposiadaniu
przeznaskontrolidziałaniazakładanejprzezzasługępodstawową,
uznanyzostaćmusizaosobęzaprzeczającąistnieniuwolnejwoli?
Byćmożerolaodgrywanaprzezpojęcie„wolnejwoli”wnaszym
myśleniuiwnaszychpraktykachwwystarczającejmierze
zachowanazostałabynawetwtedy,gdybyśmyodrzucilizasługę
podstawowąizakładanąprzezowązasługękontrolędziałania.
Wciążprzecieżposiadamywielepojęć,którychnieporzuciliśmy,
pomimokorektwichrozumieniu,dokonanychchoćbyzuwagi
narozwójnauki.
Dennettutrzymuje,żerolaodgrywanaprzezpojęcie„wolnej
woli”zachowanazostałabywwystarczającejmierzenawetwtedy,
gdybyśmyodrzucilizasługępodstawową,ponieważmamy
dodyspozycjipojęciezasługiniepodstawowej,któremożemywtym
miejscuwykorzystać.Uzasadnienianaganyikary,którepojawiają
sięwnaszychpraktykach,odwołująsiędozasługi,leczzasługa
taniejestpodstawowa,gdyżnawyższympoziomiepraktyki
teuzasadnionesąichspodziewanymikorzyściami,takimijak
zapobieganiezłuireformamoralnaosób,którejeczynią.
