Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wojnaikonfliktzbrojny
wteoriachstosunkówmiędzynarodowych
37
sąistotnedlaczęstotliwościwystępowaniawojen.Czynnikietnicznejakoprzyczy-
nawystępowaniakonfliktówniemajążadnegoznaczenia.Podkreślano,żewpań-
stwach,któresąwsojuszu,występujewiększatendencjadoprowokowaniawojen,
podobniejakiwiększejestprawdopodobieństwowojny,kiedyinicjatoremsporu
stajesięsłabszepaństwo.Cozaskakującewwynikachbadań,prawdopodobieństwo
wybuchuwojnymiędzypartneramihandlowymijestwiększeniżmiędzypaństwa-
mi,którenieutrzymująkontaktówhandlowych.Podobnaliczbaludnościpaństw
zmniejszaprawdopodobieństwowybuchuwojny,natomiasttegosamegoniemożna
stwierdzić,jeślichodzioczynnikobszaru;podobnawielkośćterytoriumzwiększa
prawdopodobieństwowybuchukonfliktu
38
.
WnurcierealizmugeopolitycznegoutrzymujesiępracaBruce’aBuenodeMe-
squity,którybadałwojnyzpunktuwidzeniaoczekiwanejkorzyści.Zauważył,że
w65na76przypadkówwlatach1816-1980istniałazależnośćwzględemoczekiwa-
nychzysków.Gdyoczekiwanestratyjednegopaństwaprzewyższająpotencjalnezy-
skiinnegopaństwa,istniejedużeprawdopodobieństwoprzeprowadzenianegocjacji.
WedługBuenodeMesquita,mocarstwamogąuczestniczyćwwojnachomniejszym
znaczeniu-ważnesąprzewidywaniaodnośniedozachowaniapaństwtrzecichoraz
to,żewojnymiędzysojusznikamisączęstszeniżmiędzywrogami
39
.
Wydarzenialat70.i80.XXw.wydawałysiępotwierdzaćsłusznośćtezrealistów.
Państwasamodzielniedecydowałyoswejpolityce,trwałwyścigzbrojeń,awpo-
lityceświatowejbyłastosowanasiła.Nurtokreślanyjakoneorealistycznyzaczął
święcićsukcesy.NajpełniejprzestawiłtoKennethWaltzwteoriirealizmustruk-
turalnego.Wedługrealistówstrukturalnych,systemjestczymświęcejniżsumą
części.Składasięonzdwóchoddziałującychnasiebieczynników:najednympo-
ziomiejeststruktura,anadrugimjejelementy,czylipaństwa.Strukturasystemu
międzynarodowegojestwynikiemwspółistnieniapaństw,anieichświadomego
działania.Sprawiatozarazem,żepaństwaniesąjedynieluźnymzbioremelemen-
tów.Znającstrukturęsystemumiędzynarodowego,możemyprzewidziećzachowa-
nieposzczególnychaktorów.Państwa,któresąfunkcjonalniedosiebiepodobne,
różniąsięmiejscemzajmowanymwhierarchiiutworzonejwedługkryteriumpo-
siadanejsiły.Podziałpaństwnaduże,średnieimałedecyduje,żejednepaństwasą
hegemonami,ainnedążądozachowaniarównowagisił,ajeszczeinneprzyłączają
siędosilniejszego.Tostrukturasystemuzmuszapaństwapodobniejakludzido
walkioprzetrwanie.
Waltzzauważył,żeprzemocniejestcechąstosunkówmiędzynarodowych,awal-
kaowładzęwewnątrzpaństwbywabardziejkrwawaniżwalkamiędzypaństwa-
mi.Różnicamiędzystosunkamiwewnętrznymiimiędzynarodowyminiedotyczy
38
M.D.Wallace,TheRoleofArmsRacesIntheEscalationofDisputesintoWar.SomeNewEvidence,„Journal
ofConflictResolution”1979,t.23,nr1;J.D.Singer,M.Small,AllianceAggregationandtheOnsetofWar
1915–1945,w:QuantitativeInternationalPolitics.InsightsandEvidence,J.D.Singer(red.),NewYork1968;
D.Garnham,DyadicInternationalWar,1816–1965.TheroleofPowerParityandGeographicalProximity,
„WesternPoliticalQuarterly”1976,t.29,nr2.
39
B.BuenodeMesquita,TheWarTrap,NewHaven1981.
