Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSPÓŁCZESNEWOJNY
IKONFLIKTYZBROJNE
40
mogąsięskoncentrowaćnaekonomiizamiastnarozwojusiłzbrojnych
43
.Osiągnię-
cietychsamychzdolnościobronnychzapomocąbroninuklearnejjestznacznie
tańszeniżzapomocąbronikonwencjonalnej,cooznacza,żejestonaefektywna
wkategoriachkosztówfinansowych.Brońnuklearnazmniejszaryzykonieporozu-
mieńwoceniemożliwościmilitarnychinnychpaństwnuklearnych,ponieważjest
siłąjakościoworóżnąodbronikonwencjonalnej.Neorealiścijednaksąwwiększo-
ściprzeciwnirozpowszechnieniubombyjądrowej,ponieważsystemymogązawieść.
Jakożeodstraszanienierazzawodzi,potrzebnajestcywilnakontrolanadarmią,
awniektórychpaństwachposiadającychlubdążącychdoposiadaniabroninukle-
arnychtakakontrolajestiluzoryczna.
Wielepodobieństw,szczególniezrealizmemneoklasycznym,znajdujemyuRo-
bertaGilpina
44
.Postrzegałonsystemmiędzynarodowyniewkategoriachanarchii,
leczjakosystemhegemoniczniezarządzany.Gilpinutrzymuje,żehegemonodgry-
wazasadnicząrolęwutrzymaniupokoju.Możeonbyćtolerancyjny,kiedydostar-
czadobrawspólnegoipozwalanakorzystaniezniegowszystkim.Możeteżbyć
represyjny,kiedyużywasiłydoegzekwowaniaodinnychpaństwrekompensatyza
ponoszonekoszty.Dominacjajednegopaństwapozwalaustanowićwmiaręstabil-
nysystemmiędzynarodowy,jednakpaństwomniejszemożenatymskorzystaćre-
latywniewięcejniżpaństwo,któregoustanowiło,ponieważtopierwszenieponosi
kosztówjegoutrzymania.Wtensposóbpaństwamniejszemogąeksploatowaćduże.
Gilpin,mówiącostrukturzesystemumiędzynarodowego,wyróżniajegotrzyrodza-
je:hegemonistyczny,dwubiegunowy-gdziepotęgiregulująswojewpływymiędzy
sobą,orazrównowagisił.Zmianasystemurozpoczynasięodwystąpienianierówno-
wagiwpotencjałach.Zapunktwyjściabierzesięanalizykorzyściikosztówprowa-
dzeniapolitykialternatywnejwsystemie.Początkowosystemjeststabilnyiznajduje
sięwstanierównowagi.Następnienaskutekwzrostuzróżnicowaniaposzczególnych
państwdochodzidoredystrybucjisiłwsystemie.Wwynikunowegoukładusiłpo-
wstajestannierównowagiirozwiązaniekryzysumożenastąpićprzezterytorialną,
politycznąbądźekonomicznąekspansję,doktórejdochodzi,kiedykorzyścizezmia-
nyprzekrocząkosztyjejprzeprowadzenia.Wrezultacietworzysięnowarównowaga,
któraodzwierciedlanowyukładsił,isystemwracadopunktuwyjścia.
Teoria
hegemonicznej
stabilności
została
wprowadzona
przez
Roberta
Keohane’ajakoalternatywadlapoglądówwyrażonychprzezGilpina.Państwahege-
monicznedążądoumocnieniaporządkumiędzynarodowegodoczasu,gdypaństwo
niezadowoloneosiągniezdolności,którepozwoląmuzakwestionowaćhegemonię
izmienićstatusquo.Dokonfliktudochodziwówczas,gdyhegemonuważa,żejest
wstanieutrzymaćswąpozycję,apretendent,żejestwstaniejąodrzucić
45
.
Kolejnyzasadniczynurtwstosunkachmiędzynarodowychtoliberalizm.Zwo-
lennicytegonurtudostrzegaliistnieniemiędzynarodowejanarchii,którajednak
43
K.Waltz,TheEmergingStructureofInternationalPolitics,NewYork1991,s.52-54.
44
R.Gilpin,WarandChangeInWorldPolitics,Cambridge-NewYork1981.
45
R.O.Keohane,TheTheoryofHegemonicStabilityandChangesInInternationalEconomicRegimes,w:Chan-
geinInternationalSystem,O.R.Holsti,R.Silverson,A.George(red.),Boulder1980.
