Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSPÓŁCZESNEWOJNY
IKONFLIKTYZBROJNE
42
politycznypluralizmorazistnienieopiniipublicznej,zktórąwładzamusisięliczyć,
wpływająograniczająconawojowniczedziałaniarządów
47
.
ArgumentnormatywnywynikazdrugiegowarunkutrwałegopokojuKanta,ja-
kimjeststworzeniepaństwdemokratycznych,któremajątendencjędozachowań
pokojowych,pozytywniepostrzegająinnedemokracje,awsytuacjachkryzysowych
opowiadająsięzautrzymaniempokojuinegocjacjami
48
.Sytuacjawewnętrznamoże
jednakskłonićwładzeielitypolitycznedozainicjowaniawojny,naprzykład,wcelu
zwiększeniaspoistościspołeczeństwalubwzmocnieniawłasnejpozycji.Przywódcy
mogąlekceważyćkosztywojny,ponieważróżneuprzedzeniaprowadządotakiejkal-
kulacji.Mogąteżczerpaćosobistekorzyścizwojny.Ponadtoprzywódcymogąopo-
wiedziećsięzawojnąwskutekkalkulacjiryzykaikosztówwojny.Takieargumenty
równieżdominowaływteoriidemokratycznegopokoju,jakokreślanoamerykańską
politykęzagraniczną.Jednymzjejfilarówjestpromocjademokracjinaświecie,wi-
dzianajakoinstrumentsłużącyzapewnieniupokoju.
Liberałowiezajmującysięproblemamiwojnyuważają,żenegatywnywpływanar-
chiimiędzynarodowejiwynikającyzniejsystemrównowagisiłmożezostaćogra-
niczonyprzezsystembezpieczeństwazbiorowego.Istotneróżnicemiędzyliberalną
ideąbezpieczeństwazbiorowegoarealistycznąkoncepcjązbiorowejobronydotyczą
pochodzeniazagrożenia,zasięgusystemu,instytucjonalizacjiorazpełnionychfunk-
cji.Wsystemiezbiorowejobronyzagrożeniepochodzizzewnątrzsystemu,podczas
gdywsystemiebezpieczeństwazbiorowegozagrożeniepochodzizwewnątrzsyste-
mu,zestronypaństwnależącychdosystemu
49
.Wsystemiebezpieczeństwazbio-
rowegotrudnozatemokreślićsojusznikówczywrogów.Przyjmujesię,żesystem
bezpieczeństwazbiorowegopowinienobejmowaćwszystkieistotnepaństwanapo-
ziomieglobalnymiregionalnym(inkluzywność).Wsystemiezbiorowejobrony
członkostwojestzzałożeniaograniczone(ekskluzywne).
Ważnynurtwteoriistosunkówmiędzynarodowych,wktórymmożnaznaleźć
koncepcjewyraźnieokreślającezasadywojnyikonfliktów,tworząglobaliści.Wśród
tychkoncepcjidoznanychnależąte,któreuzasadniająpotrzebęrozładowaniana-
piętejsytuacjiwewnętrznejpaństweuropejskichiskierowaniajejwkierunkuze-
wnętrznym.JohnHobson(1858-1940)uważał,żenadmierniezgromadzonykapitał
zmuszapaństwadowykorzystaniaichpotencjałuwpostaciinwestycjiiekspansji
wTrzecimŚwieciewceluposzukiwaniurynkuzbytudlawyrobówwłasnegoprze-
mysłu.Imperializmprowadziwtensposóbdowojny,ponieważelitywymuszają
napaństwachwzrostwydatkówwojskowychwceluochronyzagranicznychinwe-
stycji.Państwo,realizującideeklasposiadających,przeznaczanadwyżkiuzyskane
zpodatkównacelewojskowe,couderzawwarstwynieposiadające.Hobsonuwa-
ża,żegdybypaństwoinaczejdokonywałoredystrybucjidóbr,zniknęłybynadwyżki
kapitałuiniebyłybyonekierowanenaceleimperialne,alewykorzystanenacele
społeczne.Wtensposóbzniknęłabypotrzebarywalizowaniaorynkizagraniczne,
47
C.Layne,KantorCant.TheMythofDemocraticPeace,„InternationalSecurity”1994,t.19,nr2,s.9.
48
J.Owen,HowLiberalismProducesDemocraticPeace,„InternationalSecurity”1994,t.19,nr2,s.144.
49
I.L.Claude,PowerandInternationalRelations,NewYork1962.
