Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSPÓŁCZESNEWOJNY
IKONFLIKTYZBROJNE
38
więcużyciasiły,leczsposobówprzeciwdziałaniajej
40
.Klasycznirealiściuważali,że
zpunktuwidzeniastabilizacjisystemuizapewnieniapokojuwielobiegunowośćjest
korzystniejszaniżdwubiegunowość.Realiścistrukturalninatomiastuznalipokój
poIIwojnieświatowejzawynikdwubiegunowegopodziałuświataorazrównomier-
negorozkładusiłmiędzyposzczególnymiblokamiwsystemiedwubiegunowym,co
sprawia,żesąonetrudniejszedopodbicia.Wsystemiewielobiegunowymtensam
obszarjestpodzielonynamniejszeczęści,któresąłatwiejszedopodbiciawojsko-
wego.Podobneznaczeniemarozpowszechnieniebroninuklearnej.Wiarygodność
nuklearnegoodstraszaniazależyodwielkościobszaru,naktórymzostałarozmiesz-
czonabrońwsystemiewielobiegunowym.Liczbakombinacjipotencjalnychparkon-
fliktujestwiększa,przezcowiększastajesięmożliwośćwybuchusporu,którymoże
daćpoczątekwojnie.Wsystemiedwubiegunowymgłównaośkonfliktuprzebiega
międzylideramiposzczególnychbloków.Ponadtowsystemiedwubiegunowympod-
trzymywanierównowagisiłodbywasięprzezśrodkiwewnętrzne,czylizwiększanie
potencjałusiłzbrojnych.Wsystemiewielobiegunowymistniejenatomiastrówno-
ważeniezewnętrznepolegającenatworzeniusojuszywojskowych.Równieżpomył-
ka,czyliprzypadkowewmanewrowaniewkonflikt,jestbardziejprawdopodobne
wświeciewielobiegunowymniżdwubiegunowym,ponieważskomplikowanysys-
temmożetworzyćtakwielekombinacji,żejestwnimmiejscenabłąd.Wreszcie
wsystemiewielobiegunowymniemożnabyćpewnym,ktojestsojusznikiem,akto
przeciwnikiem,trudnookreślić,skądmożepochodzićzagrożenie.Wsystemiedwu-
biegunowymnatomiastzdajemysobiesprawęzpotencjałówimożliwychkoalicji.
Wokresiezimnejwojnywystępowałsystemdwubiegunowy,cooznaczało,żepo-
tencjałbyłskupionywdwóchpaństwach-liderach:ZSRRiUSA.Zchwiląrozpadu
ZwiązkuRadzieckiegonastąpiłkresświatadwubiegunowegonarzeczjednobiegu-
nowości.Oznaczato,żesiłajednegopaństwajesttakduża,żeniemożebyćzrówno-
ważonaprzezsiłyinnychpaństw.Zarazemniejestonajednaktakduża,abypaństwo
tomogłostworzyćglobalneimperium.Gdybyrównoważeniebyłomożliwe,system
jednobiegunowyprzekształciłbysięwkrótcewsystemwielobiegunowy
41
.
Równieciekawajestkoncepcjawojnyifunkcjonowaniapotęgiwneorealizmie
JohnaMearsheimera
42
.Wedługniego,strukturęsystemumiędzynarodowegookre-
ślajądwaczynniki:liczbabiegunówirozkładsiłymiędzynimi.Jeżeliwystąpiróż-
nicapotencjałówmiędzydwomanajsilniejszymipaństwamiwsystemie,tomoże
sięwyłonićhegemon.System,wktórymwyłaniasięhegemon,niejestsystemem
niezrównoważonym.Wkonsekwencjimożemyzpunktuwidzenialiczbybiegu-
nówipotencjałusiływyróżnićczteryformysystemu:niezrównoważonysystem
dwubiegunowy,zrównoważonysystemdwubiegunowy,niezrównoważonysystem
wielobiegunowyizrównoważonysystemwielobiegunowy.Pierwszyznichjestsys-
tememteoretycznyminiebędzieistniałzbytdługo.Wtakimsystemiepaństwo
słabszeniejestzrównoważonepodwzględemsiłyiszybkopowinnozostaćpodbite.
40
K.Waltz,TheoryofInternationalPolitics,Reading1979,s.102.
41
W.C.Wohlforth,TheStabilityofaUnipolarWorld,„InternationalSecurity”,t.24,1999,nr1,s.29.
42
J.Mearsheimer,TheTragedyofGreatPowerPolitics,NewYork-London2001,s.334-337.
