Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
IwonaBurkacka
poprzedwczesnejśmierciojca17.Zczasemspełnianieobowiązkówojcowskichza-
częłobyćodnoszonedomężamatkiwstosunkudojejdziecizpoprzedniegomał-
żeństwalub–jakdodajeSzymczak–zpoprzednichmałżeństw18.
Wstaropolszczyźniefunkcjonowałyteżformyoćczym,otczym,oczszym(SEJP
,
ESJP),awgwarachderywatyutworzoneodrzeczownikamacocha:macochKoj-
czymwyjątkowoniedobrydlaswoichpasierbów’)imacochlosz19,anaŚląskufor-
mydrugiojciec,drugitacik,niewłasnyojciec20.K.Długosz-Kurczabowawymienia
jeszczeformyojczak,półrodzic21.
Definicjeetymologiczne–zdaniemIwonyBielińskiej-Gardziel–zwracają
uwagęnnaaktwolizestronysamegomężczyzny,który«czynisięojcem»,uzna-
jedzieci,przyjmujerolęojcawstosunkudonieswoichdzieci–wobecfaktuoj-
costwabiologicznego,któreniedajewolnościwyboru,leczstawiaprzedfaktem
(ł)”22.Ojczymjestprzeciwstawianyojcuzewzględunancechującąojcamiłość
dodzieciitroskęonie”23.Stosunekojczymadopasierbówmożebyćbowiemróż-
ny,nacowskazująprzykładysłownikowychkolokacji,por.dobry,kochającyoj-
czyminiedobry,srogi,okrutnyojczym(PSWP).Wartododać,żewszystkieprzykła-
dyodnotowanewSJPDukazująojczymawniedobrymświetle:ojczymwypędził
mniezdomuojca,ojczymniebardzobyłradtrzymywaćmięwdomu,źliojczymo-
wienieszanowalisierot.JedyniewISJPpodanyjestjakojedynyprzykładzdanie
zpozytywnąocenąojczyma:Byłabardzoprzywiązanadoojczyma,którytraktował
jąjakrodzonącórkę.
Dobroćiżyczliwośćsąopisywanejakoatrybutyojca,anieojczyma24,który
możebyćichpozbawiony,coprowadzidopowstaniaznaczeniaprzenośnegoKzły
ojciec,złyzwierzchnik’25.JedynieSJPDodnotowujetoznaczeniejakoprzenośne
zprzykładem:Spodziewamysię,żetymczasowydyrektorniebędzieojczymemdla
zakładu(cytatz1879roku).
17Podobneujęciewystępujetakżewinnychkulturach,czegopoświadczeniemmożebyćprzysłowiemon-
golskieDlatego,ktoniemaojca,starszybratjestojcem(D.iW.Masłowscy,Przysłowiapolskieiobce,Warsza-
wa2003,też:http://www.cytaty.hdwao.pl/cytat-25485-anonim.html[dostęp:7.04.2017],https://pl.wiki-
quote.org/wiki/Przys%C5%82owia_mongolskiezewskazaniemźródła:Nic,coludzkie…Aforyzmy,sentencje
iprzysłowia,oprac.H.Jurand,Warszawa1982,s.65).
18M.Szymczak,Nazwystopnipokrewieństwa...,s.130.
19Tamże,s.131.
20Tamże,s.132.
21http://sjp.pwn.pl/slowniki/ojczym.html[dostęp:23.03.2017].
22I.Bielińska-Gardziel,Stereotyprodzinywewspółczesnejpolszczyźnie,Warszawa2009,s.55.Niesądzę,
żeojciecjestpozbawionymożliwościwyboru,leczrzeczywiściemężczyznazawierającymałżeństwozkobie-
tąmającądziecizpoprzedniegozwiązkuwie,żedziecisąimajązwyklejakieśdoświadczeniarodzinne.
23Tamże,s.59.
24Tamże,s.60.
25Tamże.
