Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
studentwRosji,LeonMandelstam35.Jakosiedemnastoletnichłopakprzeżył
onzachwytnadMendelssohnemiidącwjegoślady,przetłumaczyłw1844
rokuBiblię.Najęzykrosyjski.WtamtychczasachwRosjiobowiązywał
zakazpisaniaporosyjskuoświętychsprawach,dlategoprzekładMandel-
stamapoczątkowomógłsięukazaćtylkozagranicą.Dopierow1869roku
zostałwydanytakżewRosji36.
PowyjeździeLilienthaladoAmerykiMandelstamobjąłstanowisko
uczonegoŻydawMinisterstwieOświaty37.Przypadłomuzadaniewdro-
żeniawypracowanegowspólnieprzezLilienthalaorazministradospraw
wyznańUwarowaprogramureformyszkolnictwaiobjęciezwierzchnictwa
nadniedawnopowstałymiszkołami.Tymnowymcelomsłużyłysłowniki
Mandelstama,zktórychcałepokoleniejesziwabachurim38(uczniówjesziwy)
poznawałopodstawyjęzykarosyjskiego39.
Znajomośćpisminnychnarodówsprawiła,żeżydowskamłodzieżzaczę-
łapodważaćinaruszaćzasadywłasnejreligii.Zżyciażydowskiegozaczęła
zatempowoliznikaćpieczołowitośćwobecdawnychtradycji,prawizwy-
czajów.Sprawdziłasięprzepowiednia:SłowoBogazostaniezlekceważone,
aświętyjęzykhebrajskiulegniezaniedbaniu.
Mojakronikarodzinnaobejmuje,opróczlosówmoichobydwuszwa-
grów,októrychpisałamwpierwszymtomie,takżewspomnieniaodwóch
innychmłodychludziachporwanychprzeznoweidee.Jednymznichbył
mójstarszybratE.Epstein,drugimA.S.,małżonekmojejsiostryK.40.Obaj
byliuzdolnionymi,pilnymiizłaknionymiwiedzymłodzieńcami;wBrze-
ściu41,gdziekręgiwykształconychludzibyłydośćliczne,należelidoeli-
tymiasta.JedyniemłodzieńczelataspędzilinadfoliałamiTalmudu,ale
„mełamed”42niebyłjużichjedynymnauczycielem.StudiowaniemTalmu-
duzajmowalisiętylkowokreślonychgodzinach,anie-jakwdawnych
35
Leon(ArieLeib)Mandelstam(1819-1889)-hebraista,pisarz,poeta.W1840r.rozpocząłstudianaUni-
wersyteciewMoskwie,którekontynuowałwSanktPetersburgu.UchodzizapierwszegoŻyda,który
skończyłwRosjistudia.
36
Pierwszewydanieukazałosięw1862r.wBerlinie.W1869Mandelstamotrzymałzgodęnapublikację
PięcioksięguorazPsalmów(obatłumaczeniazawierałyteksthebrajskiirosyjski)narynekrosyjski.
WydanietoukazałosięwBerliniew1872r.;zob.M.D.Shrayer,VoicesofJewish-RussianLiterature.An
Anthology,Brighton2018,s.12.
37
Miałotomiejscew1844r.Funkcjęsprawowałdo1857r.Chodziostanowiskoekspertaodspraw
żydowskich.
38
Jesziwabachurim(zhebr.(uczniowiejesziwy’)-uczniowiewyższejszkołytalmudycznej.Wpierwszym
tomieWspomnieńznalazłsięcałyrozdziałpoświęconytejgrupie.*Jesziwa(zhebr.(posiedzenie’)-
wyższaszkołatalmudycznadlanieżonatychstudentówwwiekuodbarmicwy(13lat)dodwudziestu
kilkulat.
39
Mandelstamułożyłdwasłowniki-hebrajsko-rosyjski(1859)orazrosyjsko-hebrajski(1860).
40
ChodzioAbrahamaSacka(Zaka),mężaKäthy.
41
BrześćLitewskibyłrodzinnymmiastemWengerof,oczympiszeonaobszerniewpierwszymtomie
Wspomnień.Brześćbyłważnymośrodkiemhandluiżyciażydowskiego.Wmieścieistniałyznakomite
tradycjestudiówrabinicznych;więcejnatentematweWstępiedopierwszegotomuWspomnień.
42
*Mełamed(zhebr.(nauczyciel’)-nauczycielwreligijnejszkoleżydowskiej-chederze.
12
Wspomnieniababki.ObrazyzdziejówrosyjskichŻydówwXIXw.|TomII
