Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Emigracjanaszegoczasu.OTymonieTerleckim
31
chice,anawetfizjonomiiPolakaemigranta:„Przezdziesięćlatchwytałemsięnatym
ichwytamdodzisiaj,żewwielomilionowymmieście[…]drgnienieminstynktu,jakimś
tajnymzmysłempoznajęPolaków.Częstowiem,żeionipoznająwemniePolaka”34.
Możnaiwartobynapisać–zdaniemTerleckiego–Psychopatologięemigracjipo-
litycznej,ukazaćrozdwojeniejejjaźni,rodzajzbiorowejschizofreniipolegającejna
pomieszaniurealnościisnu.Realnościądlaemigrantapozostajenadal,mimoupływu
lat,krajpochodzenia,krajtęsknotimarzeń.Snem,złymsnem–rzeczywistośćkraju
osiedlenia,wktórymprzebywasięnacodzień,zcałąjejrealnością.Potrzebnajestwięc
odpowiedniaterapia,którabyprzywróciłanaturalnerelacjemiędzytym,corzeczywiste,
atym,conaprawdęjestsnemtylkoimarzeniem.
DowyczerpywaniasięcierpliwościwemigracyjnymtrwaniuodnosiłsięTerleckize
zrozumieniem,aledodawał,żeniewydajesięonowpełniusprawiedliwione.Interesują-
ce,żeowozałamaniecierpliwości,postawęznużenia,chęćodejściaodwzniosłegoetosu
kuinnemustatusowinormalnegożyciałączyłTerleckizwpływempolskiegoPaździer-
nika1956roku.Wpływemtymwiększym,żenastąpiłonwczasiecorazwyraźniejszego
dochodzeniadogłosusprzecznościwewnątrzemigracyjnych,wtymrównieżzderzenia
pokoleniowego.Generacjidorastającejnaobczyźniezpokoleniemjejrodziców,czego
wyrazem–Terleckiotymniepisze,leczjegodiagnozatopotwierdza–byłopojawienie
sięgrupy„Kontynenty”itompoezjiRybynapiasku.Onapisaniepromocyjnegowstępu
doniegomłodzipoeciemigracyjnizwrócilisięniedoktóregośzpoetówemigrantów,
leczdo…JulianaPrzybosia35.
WróżnorodnościreakcjinapolskiPaździernikwidziałTerleckipotwierdzeniekryzy-
suzaufaniaemigrantówdolondyńskiegoprzywództwa,atakżeskutkiichrozproszenia
siępocałymświecie,dezintegracjiideowej,neurozykompensacyjnej,chęcizaprezento-
waniasięWarszawiejako„dobrych”,tych„lepszych”emigrantów.
Wlekceważeniutwórczościkulturalnej,dziękiktórejdziewiętnastowiecznaemigra-
cjazapewniłasobiewieczneprzetrwaniewdziełachpoetówizyskałaprzydomek„Wiel-
ka”,upatrywałTerleckiprzyczynypogłębieniasięniekorzystnychzmianwśrodowisku
emigracyjnym.Miarągoryczydoznawanejprzezniegomożebyćto,żeotoon,który
wlatachczterdziestychwysunąłsięnaczołowemiejscewśródkodyfikatorówistrażni-
kówemigracyjnegoetosu,poupływiedziesięciulatmusiałnapisać:„Byćmoże,iż[…]
emigracja1945zyskasobieprzydomek»mała«”36.
ReakcjanaPaździernik,nazwiązaneznimwydarzenia,wywołaneprzezeńzłudze-
niaujawniła–wprzekonaniuTerleckiego–żeniemaemigracyjnejsamowiedzy,żenie
wszyscyutrzymaliwpamięcipierwotnyimpulssprzeciwu,któryinicjowałaktświa-
domościiwoli,byłsprawąracjimoralnych.Atylkopamięćonim,nawrotydoniego
warunkująopórprzedpowszedniością.EmigracyjnesporyopojmowaniePaździernika
1956rokupodyktowałyTerleckiemusłowa:„Wołać,żenaródjestwolnyisiedziećna
emigracjiwydajesięsprzecznezezdrowymrozsądkiem,możenawetzezwykłąprzy-
zwoitością”37.
Bezzłudzeńwidziałkryzysemigracjitakpojętej,jakąsamchciałjąutrzymać.Zda-
wałsobiesprawęzjej,awięciwłasnej,osobistejporażki,byniepowiedzieć:klęski;
34TymonTerlecki,Emigracjanaszegoczasu,s.80.
35Rybynapiasku,antologiawierszypoetów„londyńskich”podredakcjąAdamaCzerniawskiegozesło-
wemwstępnymJulianaPrzybosia,Londyn1965.
36TymonTerlecki,Emigracjanaszegoczasu,s.87.
37Tamże,s.92.
