Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Próbaperiodyzacjipolskiegożycia
literackiegopo1939roku
Jednymznastępstwdrugiejwojnyświatowejokazałsiępodziałpolskiegożycialite-
rackiegonadwaróżne,arównieważnenurty:krajowyiemigracyjny.Nowyporządek
politycznywpowojennejEuropieustanowionyprzeztrzymocarstwanakonferencjijał-
tańskiejw1945rokusprawił,żetedwanurtyrozwijałysięwzupełnieinnychwarun-
kach.Aleniebyłyodsiebieizolowane.Przepaśćpolitycznadzieliłakrajodemigracji.
Niebyłojednaktakiegomomentu,wktórymzupełnemuzwiędnięciuuległybykontakty
międzyliteraturąkrajowąiemigracyjną,międzykrajowymiemigracyjnymżyciemlite-
rackim.Byłypodtymwzględemlatalepszeigorsze.Przeszkodyutrudniającewzajemne
zbliżeniepojawiałysięnietylkopojednejstronie.Oczywiściewyższeigroźniejszeba-
rierywznosiływładzekrajowe.Nigdyjednakichwysiłkiwtymzakresieniebyły–na
szczęście–całkowicieskuteczne.
Czasistnieniaemigracyjnegożycialiterackiegoodwybuchudrugiejwojnyświato-
wejdo1989rokumożnapodzielićnapięćokresów.
Pierwszyznich–tolatawojnyiniemieckiejokupacjinapolskichterenachprzyłą-
czonychdoRzeszyNiemieckiejiwGeneralnymGubernatorstwie,aradzieckiej–do
czerwca1941roku–nawschodnichterenach.Itworzeniesiępierwszychośrodków
emigracyjnegożycialiterackiegonajpierwweFrancji,apojejkapitulacji–wAnglii
iwobuAmerykach.
Okresdrugi–topierwszepowojennedziesięciolecie:1945–1955.Ciążynanimwiel-
kagoryczrozczarowania,poczuciezdrady,jakiejwobecPolskidopuściłysięzachodnie
mocarstwa,klęskispowodowanejprzezukładyjałtańskie,bardziejdramatycznejiprzy-
gniatającejniżklęskawrześniowaw1939roku.
Okrestrzeciobejmujelata1956–1968.Jegopoczątekcharakteryzujesięwzrostem
nadzieinakorzystnezmianywkraju.Sprzyjaonatejorientacjiwłonieemigracyjnych
środowiskliterackich,którachciałabysiędoniegozbliżyć,niektórejegoreformyuznać
zapożyteczneinieodwracalne.Wmiaręupływulatikolejnychwydarzeńpolitycznych
wPolscewlatach1967–1968–1970ożywionewcześniejnadziejeszybkosłabnąibli-
skiesązaniknięcia.
Okresczwarty,lata1968–1981,przynosinowąfalęemigracji.GłówniePolakówży-
dowskiegopochodzenia.Wśródnich–wieluludzipióra.Wnosząonidoemigracyjne-
gożycialiterackiegonowąproblematykę.Sytuacjapolitycznawkraju,kolejnedecyzje
władzwywołująopór,któregojednymzprzejawówjestpojawieniesiętzw.drugiego
obieguwydawniczego.Dziękiniemutakżeliteraturaemigracyjnawpływadokrajujak
nigdyprzedtem.
