Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Słowowstępu
11
opisu.Obejmujeonswoimzakresemróżneterminybardziejszczegółowe,których
używamywwiększościpodobnie,jakwmonografiipoświęconejpojęciuRADOŚĆ
(zob.Mikołajczuk2009).
Sąto,popierwsze,określeniauczuciaiemocjetraktowaneprzeznasjakowyrazy
bliskoznaczne
2
.Obejmująoneprzedewszystkimuczucia(emocje)krótkotrwałe,
rozumianejakomomentalnezdarzeniapsychicznelubrozwijającesięwkrótkimczasie
procesybędącereakcjąpsychicznąnaspecyficznebodźceiichoceny,częstomające
wyrazisteobjawy,dziękiczemusąmożliwedorozpoznaniaprzezinnychjakopasu-
jącedospołeczniepodzielanych,oddzieciństwaprzyswajanychwrazzkodamikul-
turowymi(m.in.językowymi)typowychscenariuszytychprzeżyć(np.uczućzawsty-
dzeniaczytriumfu).
Podrugie,terminyuczucia(emocje)odnosząsięteżwnaszejpracydouczuć
(emocji)długotrwałych–stanówemocjonalnych,doopisuktórychczęstoużywa
sięokreśleńbardziejszczegółowych.Ważnemiejsce(zwłaszczawobrębienazw
rodzajówinteresującychnastuprzeżyćsamoświadomościowych)zajmująwśródnich
postawyemocjonalne.Wskazująonenaprzeżycia,wktórychkomponentuczuciowy
jestpodporządkowanyelementomwolicjonalnymiintelektualnym,mamytubowiem
doczynieniazdyspozycjamipodmiotudookreślonychuczuć,powiązanymizjego
gotowościądookreślonegotypudziałańmotywowanychsubiektywnąocenąobiektu
przeżyć(por.Nowakowska-Kempna2000a;Puzynina2000:21;Dróżdż-Łuszczyk
2013:31-47;Mikołajczuk2009:106-110).Postawyrównieżpodlegająkulturowemu
wpływowiizależąodsystemówwartości,wierzeńiprzekonańorazkultywowanych
wdanejgrupiezwyczajów(por.np.połączeniagrzechpychyigrzeszyćpychą-jedne
znajczęstszychzwiązkówzrzeczownikiempychawewspółczesnychpolskichtekstach,
używanem.in.wkontekstachpozareligijnych,alepierwotniepowiązanezchrześci-
jańskąlistąsiedmiugrzechówgłównych).
Ponadto,rozszerzajączakresterminuprzeżyciaemocjonalnenaużytektejpracy,
doogólnejkategoriiprzeżyćwłączamynietylkouczucia(emocje),wtympostawy
emocjonalne,leczrównieżcechyemocjonalnepowiązanezuczuciami(tu:samoświa-
domościowymi),czyliabstrakcyjnecechyosobowościrozumianejakopredyspozycje
iskłonnościdoemocjonalnegoreagowaniawokreślonysposób,zapewniającespój-
nośćzachowaniajednostkiwokreślonychkategoriachsytuacji(por.psychologiczne
rozumieniecechosobowości-Strelau,red.,2006:526-531).Takrozumianecechy
ujawniająsięwpowtarzalnychzachowaniachpodmiotuiwskazująnaczęstośćwystę-
powaniaokreślonegotypuuczuć,skłonnośćpodmiotudotakichprzeżyćwokreślonych
sytuacjach(np.zarozumialstwo,zadufanie,bufonada,egoizmitp.powiązanezpostawą
wygórowanejdumy/pychyczynieśmiałośćpowiązanazczęstymprzeżywaniemuczucia
wstydu-przykładynazwtychcechosobowościjakocechwłaśniewskazywanesąm.
in.[w:]Grzegorczykowa,Puzynina1998:416-419,421,440,449).
2
Takteżwniektórychinnychopracowaniach,np.[w:]Grzegorczykowa2012f.Oróżnychmoż-
liwościachrozumieniaterminówuczucieiemocjazob.:Mikołajczuk1999:36-39;Wigura2019:58-63.
Por.Bierwiaczonek2002:74-76.
