Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GotyckaestetykapostaciamantawtwórczościAnnyMostowskiej…
19
kochanka.WedługtypologiiJoannyZawadzkiej,obokparysentymentalnych
kochankówtrzecimreprezentatywnymprzedstawicielemtejprozybędziery-
wal,którystajenadrodzedoszczęściamłodych.Świadomiedążydozniszcze-
niaidyllizakochanych,snujeintrygi,przewrotniewkraczamiędzynich,by
ichrozdzielić.Rolęrywalamożeprzyjąćteżojciecbądźktoś,ktouosabianor-
myspołecznestanowiąceprzeszkodęwzalegalizowaniuzwiązku37.Wzorzec
tendotyczypowieścisentymentalnej,jednakgotyckieutworyMostowskiej,
jakzaznaczonopowyżej,stanowiąkonglomeratstylówiwykorzystująinne
schematygatunkowe.Stądobecnośćzarównoszczęśliwychkochanków,jak
irywalaniszczącegodotychczasowąidyllę.
WZamkuKoniecpolskichMostowskiejprzeciwnikiemwielbicielazosta-
nieBohdan,któryodtrąconyprzezdziewczynę,dopuścisięzbrodni.Pozornie
odstąpiwszyodroszczeńdorękiKasyldy,tejsamejnocypodstępniezabijajej
ukochanego.Zbrodnianiezostajeodkryta,aczytelnikdowiadujesięoniej
zwizjidziewczyny,wktórejHwśródwielupochodniujrzałaWładysława
krwiązbroczonegoiumarłego,któregosłudzyojcowscynarękachnieśli,jed-
naznajsroższychranwsameugodziłaserceizżyciagopozbawiła”38.
Odtrąconyamant-mordercaotrzymujerękęKasyldy.Choćdopuszczasię
morderstwa,cieszysięszczęściemubokużony.Zestawieniewybawiciela
Władysława,cnotliwegoikochanego,zjegorywalem,podstępnymizdespe-
rowanym,wedleprawidełdydaktyzmuMostowskiejpowinnoprzynieśćjaw-
nepotępieniepostępku.Autorkakreślijednakopisszczęśliwegopożycia
małżeńskiegoBohdanaiKasyldy.Niezasłużoneszczęścietrwadośmierci
zbrodniarzanaobczyźnie.DopierowówczaswobliczuśmierciBohdanprzy-
znasiędozbrodnipopełnionejzamłoduzmiłości:
JamtoZbrodzień,któryrozmyślniepopełniwszywystępekprzeztrzydzieś-
cilatpokuty,ledwowtenmomentprzeznajokropniejszeukaranieoglądani
winąmojązmazaną.Ujrzałemteraz,gdymwnukadołonaprzyciskał,inieba
dlawasbłagał,postaćbohaterawkształcieświatłegoanioła,któryręcedo
mniezuśmiechemwyciągał,naznakpokoju;idowiecznegoszczęścia,wktó-
remsamzostajepowoływał39.
Pozaekspiacjązbrodniczybohaterotrzymujebłogosławieństwoswojej
ofiaryizaproszeniedożyciawiecznego.Tozakończenieunaocznia,autor-
kazamierzaukazaćgowperspektywienieszczęśnika,aniekata,przyjaciela
zabitego,aniejegoprześladowcy.Postaćkobietyjakoprzyczynyzbrodnioraz
miłośćjakoźródłomorderstwazostająpominięte.ZrywalaBohdanstajesię
woczachbohaterównieszczęśliwymczłowiekiem.Synprzebaczamuzbrodnię
iumieraonniczymświęty.Zesferyuczućosobistych,relacjidamsko-męskich,
motywacjiuczuciowych,przenosisiędoabstrakcyjnejstrefyczłowiekapo-
kutującego.Źródłowalkiprzestajebyćistotne.Nadająctakitonzwieńczeniu
37Cyt.za:R.Magryś,Bohaterliterackipowieścistanisławowskiej.Poszukiwaniewspółczes-
nejinterpretacjiartystycznegofenotypu,Rzeszów2007,s.76,78.
38A.Mostowska,ZamekKoniecpolskich…,s.41-42.
39Ibidem,125-126.