Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FilozofiaXIIwieku
XV
wtejdziedzinienależydoAnzelmazCanterburyijegosłynnejformuły:fides
quaerensintellectum(wiaraposzukującazrozumienia).Tenwybitnyteolog
chrześcijańskitworzynowąrelacjęmiędzylogikąiwiedząobjawioną,która
–wolnaodskrajnościstanowiskBerengaraiPiotraDamianiego–będziewyra-
zemdążeniadosyntezyirównowagi.RazemzAnzelmemidziękiniemuteolo-
giachrześcijańskauzyskujenowy,filozoficznywymiar.Onpierwszyodczasów
Augustyna(chociażobficieczerpiączzasobówmyśliaugustyńskiej)buduje
nowąkoncepcjęteologii,szukaodpowiednichdlaniejnarzędziijęzyka.Właś-
niewrozważaniachnadjęzykiemupatrujeważnyłącznikmiędzydialektyką
iteologią.DawnojużnazwanoAnzelma„ojcemscholastyki”(jakoreprezen-
tantaklasycznejsyntezyteologiiidialektyki)iuznano,żemyśljegoodżyła
wsposóbbardziejczytelnyibezpośrednidopierowwiekuXIII,nieznajdując
wwiekuXIIwyraźniejszychcytatów,czyodwołańdojegokoncepcji.Aledwu-
nastestuleciejestwswejintelektualnejsferzeniewątpliwienaturalnąkonse-
kwencjąjedenastowiecznegosporumiędzydialektykamiiantydialektykami,
iwyrażającwsposobachrozwiązaniategokonfliktudążeniedosyntezyirów-
nowagi,idziewtymdążeniuwłaśniezaAnzelmem,jakoojcemtejrównowagi.
IwtymsensiemożnawiekXIInazwaćwsposóbuprawnionystuleciemAnzel-
ma.Anzelm,nieobecnymożewpismachdwunastowiecznychmyślicieliwwy-
raźnych,bezpośrednichodwołaniachdojegodzieł,czywypowiedzi,góruje
jednaknadcałymstuleciemjakoojciecówczesnegoklimatuintelektualnego,
wyrażającegosięwłaśniew„wierzeposzukującejzrozumienia”,czyliwierze,
szukającejrównowagiwharmoniizrozumem.WiekXIIbędzieurzeczywist-
niałtenideałanalizując,szukając,zbierając,poznającnowedzieła,otwierając
nowedziedzinyzainteresowań,alecałyczas,czyniącto,będziejednocześnie
wswoistysposóbwypełniałtestamentfilozoficznyśw.Anzelma.Tozjegodu-
chajestwiaraopierającasięnadialektycewmyśliAbelarda,czywiaraopie-
rającasięnanaucejakonaswymniezbędnymfundamenciewkoncepcjach
HugonazeŚw.Wiktora.Spójnąkonstrukcję,syntezęteologiczno-filozoficzną,
zbudujedopierowiekXIII,czerpiączAnzelma,alewiekXIIroztaczaprzed
namiróżnorodnąibogatąpanoramędążeńizainteresowań,którerodziłysię
wcześniej,iktórymwdużejmierzekierunekukazałAnzelm.
Wiekdwunastyniestanowijednakokresu,którybymożnascha-
rakteryzowaćjednolicie.Możnawnimwydzielićdwieczęści,zktórych
każdamaodmiennecechy.Granicamiędzynimiprzebiegaćbędzie
mniejwięcejwpołowiestulecia,awceluwyjaśnieniaróżnicymiędzy
