Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FilozofiaXIIwieku
XIII
docorazbardziejautonomicznejsferyświeckiej,odświatarycerzadoświata
kulturymiejskiej.
TakżywewXII(anastępniewXIII)wiekutendencjeuniwersalistyczne
paradoksalnietorujądrogępostępującejindywidualizacji.Trzebanajpierw
nauczyćsięogarniaćcałośćmyśląispojrzeniem,abyumiećnastępniewy-
różniaćszczegółyidoceniaćichznaczenie.Wtymprocesieindywidualizacji
istotnąrolęodegrałomiastośredniowieczne,wtejwłaśnieepocerozrastające
sięszybkoiprężnie.Związanyztymrozwójhandlu,gospodarkapieniężna,
corazszerszehoryzontymyślowewynikającezcorazczęstszegokontaktu
zpartneramioodmiennejkulturzeiobyczajach,trzeźwośćirealizmocen
–towszystkoniemogłopozostaćbezwpływunacałokształtśredniowiecznego
sposobumyślenia.Zjawiskatewpływałyniewątpliwienastopniowerozwijanie
uówczesnychludziumiejętnościdostrzeganiaróżnorodnościwotaczającym
ichświecieiprzyswajaniasobieindywidualnegospojrzenianafaktyirzeczy.
Kierowałyonezainteresowaniarównieżwstronęnaukświeckichibadańnad
naturą.Aletudochodzimyjużdoprzemianzachodzącychwówczaswsferze
intelektualnej.
Częstosięzdarza,żebadaczeujmujądanąepokędziejówfilozofiipodką-
temjakiegośdominującegowówczas(lubtylkouznanegoprzezowychbadaczy
zadominujące)zjawiskaintelektualnego.Zatakądominantęnaprzykładdla
XIIIwiekupowszechnieuznajesięrecepcjęarystotelizmu.Tonieznaczyoczy-
wiście,żeoprócztakiejczyinnejdominantyniemawdanejepocewdziedzinie
kulturyinnychważnychwydarzeńlubżeowibadaczeniezdająsobieztego
sprawy.Niemniejjednakbywa,iżteinnewydarzeniasąpomniejszane,bagate-
lizowane,bądźpoprostupomijane.Tymczasemwiadomo,żeniemazjawisk
wyizolowanych,nawetnajbardziejzdawałobysięoderwanaodcodzienności
metafizycznakoncepcjamajakieśpowiązaniazniefilozoficznąwarstwąepo-
ki,zjejliteraturąpiękną,sztuką,obyczajowością.Obserwujemytozawsze
iniejesttofaktzapoznany.Różnorodnośćjestwszędzie.Wwieluepokach
możnaponadtomówićwsposóbusprawiedliwionyoniewątpliwychdomi-
nantach.Alejeststosunkowoniewieleepok,kiedyowądominantąjestwłaśnie
samaróżnorodność.TakąbyłaepokaOdrodzenia–renesanswłaściwy,bez
żadnychprzymiotnikówwnazwie,cowpewnejmierzeznalazłoswojeodbi-
ciewsensiepowtarzanegododziśokreślenia„umysłrenesansowy”.Izataką
epokęmożnachybauznaćrównieżwiekXII,mimożewokresielekceważenia
przezhistorykówfilozofiitegostuleciadoszukiwanosięwnimprzedewszyst-
