Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Pomiarzjawisk,skalepomiarowe
17
Trudnośćobserwacjiipomiaruzwiązanajestzfaktem,żewiększośćzjawisk
niejestbezpośrednioobserwowalnaiwystępująproblemyzichpomiarem.Przy-
kładowopopytnadanedobrooznaczachęćnabyciago,aleniekażdychętnymoże
dokonaćzakupu,zatempopytusięnieobserwuje,ajedynietzw.popytzrealizo-
wany,którymierzonyjestwartościąlubwielkościązakupudanegodobra.Innym
przykłademjestinflacja,któraoznaczawzrostkosztówutrzymania,alezuwagina
to,żecenynaróżnetowaryiusługinierosnąwtakisamsposób,towzrostkosztów
utrzymaniazależyodkoszykadóbriusług,będącychprzedmiotemkonsumpcji
poszczególnychgospodarstwdomowych.Inflacjajestzatemróżnieodczuwalna,
awięcniemożnajejbezpośredniozaobserwowaćwskaligospodarki,ajejpomiar
zależyodprzyjętychzałożeń,np.odnośniedokoszykadóbriusługorazformu-
łyobliczeniowejwskaźnikazmianycen.Innymprzykłademjestwiarygodność
kredytowa,któraniemożebyćbezpośrednioobserwowanazewzględunaswoją
złożoność,jestnatomiastokreślanazapomocąróżnychmetod,odmiennychdla
klientówindywidualnychiprzedsiębiorstw.
Rozwójspołeczno-gospodarczysprawia,żewarunki,wjakichfunkcjonująjed-
nostkigospodarczeorazgospodarstwadomowe,ulegająciągłymzmianom.Wkon-
sekwencjibadaneobiektyizjawiskarównieżpodlegająprzeobrażeniomwczasie.
Tazmiennośćsprawia,żekoniecznajestciągłaaktualizacjadanychiprowadze-
nieanaliznabieżąco.
Obserwacjezjawiskiobiektówbadaniaprowadzonesąwróżnorodnysposób,
wróżnychmiejscachimomentach.Wzwiązkuztymuzyskanewwynikuobser-
wacjistatystycznejinformacjemogąprzyjmowaćpostaćdanychprzekrojowych,
czasowychlubpanelowych.Daneprzekrojowepowstają,gdywokreślonymcza-
sieobserwujesięróżneobiektybadania,np.wkonkretnymokresieanalizujesię
ofertęróżnychbankówwceluzałożenialokatylubzaciągnięciakredytu.Innym
przykłademmożebyćanalizawynikówfinansowychspółeknakoniecdanego
rokuobliczeniowego.Dlategotypudanychmomentdokonaniapomiaruniejest
istotny,anumerkażdejobserwacjizazwyczajoznaczasięprzezi,(i=1,2,ł,n).
Odanychczasowychmówisię,kiedyanalizaprowadzonajestdlajednegoobiektu
wróżnychmomentachlubokresachczasu.Przyczymprzezmomentrozumiesię
punktnaosiczasu,aprzezokresprzedziałnaosiczasu.Przykładowobadaniedo-
tyczyrozwojukonkretnegoprzedsiębiorstwawkilkuletnimokresie,wówczaslicz-
baobserwacjiTrównajestliczbieokresów(lubmomentów)objętychbadaniem,
np.kolejnychlat.Szeregczasowytworząnotowaniakursówakcjirejestrowane
wtrakciekolejnychsesjigiełdowych.Wszeregachczasowychnumerkażdejob-
serwacjioznaczasięprzezt,t=1,2,ł,T,akolejneobserwacjesąporządkowane
chronologicznie.Wprzypadkudanychpanelowychobserwacjaprowadzonajest
jednocześniewdwóchwymiarach.Przyczymwpraktycenajczęściejwykorzystu-
jesiędaneprzekrojowo-czasoweoznaczająceobserwacjeposzczególnychjedno-
stekstatystycznychwróżnymczasie.Przykłademtegotypudanychjestocenaroz-
wojuwieluspółekwkilkuletnimhoryzoncieczasowymwcelubudowyportfela
