Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zdolnośćorganizmuczłowiekadowysiłkufizycznego
Wydolnośćfizyczna
Wydolnośćfizyczna,zwanateżogólnąwydolno-
ściąfizyczną,jesttozdolnośćdociężkichidługo-
trwałychwysiłkówbezgłębszychzaburzeńhomeo-
stazyorazzdolnośćszybkiejlikwidacjizmian
zmęczeniowych.Wydolnośćzależywdużymstop-
niuodfunkcjinarządówiukładówwspomagają-
cychdziałanieukładuruchowego.
WpraktycenajważniejszymwskaŹnikiemwy-
dolnościfizycznejjestmaksymalnypobórtlenu
(VO
2
max).Wśródczynnikówdeterminujących
VO
2
maxnajważniejszeznaczeniemamaksymal-
napojemnośćminutowaserca.Przeciętnewartości
VO
2
maxumłodychmężczyzn(20-25lat)nieupra-
wiającychsportuwynosząwpopulacjipolskiej
2,8-3,2l/min(około40ml/kg/min),aukobiet
2-2,5l/min(30-40ml/kg/min).Usportowców
uprawiającychwytrzymałościowedyscyplinyspor-
tuVO
2
maxmieścisięnaogółwgranicach
4,5-5,5l/min(50-60ml/kg/min),wyjątkowoprze-
kracza6,5l/min,ukobietuprawiającychdyscypli-
nywytrzymałościoweprzeciętnewartościwyno-
szą3,0-3,5l/min(50-60ml/kg/min).Różnice
wVO
2
maxprzeliczonymnamasęciałapomiędzy
kobietamiimężczyznamizwiązanesąm.in.
zwiększązawartościątłuszczuukobiet.
WielkośćVO
2
maxzmieniasięzwiekiem(ryci-
na1.1).Maksymalnewielkościosiąganesąmiędzy
20.a25.rokiemżycia.ZmniejszaniesięVO
2
max
jestefektembiologicznegoprocesustarzeniasię
(m.in.zmniejszeniamaksymalnejczęstościskur-
czówserca,atrofiimięśniitp.),zmniejszaniasię
aktywnościruchowejiprzebytychchorób.Uludzi
oprzeciętnejaktywnościobniżaniesięVO
2
max
wynosiokoło1%narok.
Maksymalnypobórtlenuuważanyjestzadobry
wskaŹnikwydolnościfizycznej,ponieważokreśla
zakresobciążeń,przyktórymmożliwejestpełne
pokryciezapotrzebowanianatlen.Cowięcej,od-
czucieciężkościpracyistopieńaktywacjifunkcji
układuoddechowegoiukładukrążeniaorazwzrost
temperaturyciałazależąodwielkościtzw.obciąże-
niawzględnego.Jesttostosunekzapotrzebowania
natlenpodczaswysiłkudoVO
2
maxwyrażony
wprocentach.Obciążeniewzględnejestdobrą,jed-
naknieidealnąmiarąciężkościwysiłku,ponieważ
osobyomałejwydolności(VO
2
max<30ml/kg/min)
gorzejtolerujądługotrwałąpracęotakimsamym
obciążeniuwzględnymniżosobyodużejwydolno-
ści.Istotneznaczeniematakżeto,żepodczaswy-
siłkuowzrastającymobciążeniuzapotrzebowanie
Tabela1.2.Czynnikikształtującewydolnośćfizyczną
•zdolnośćpobieraniatlenuprzezorganizm
•sprawnośćregulacjitemperaturyciała
•wielkośćzasobówwęglowodanowychorganizmu
(zawartośćglikogenuwmięśniachiwątrobie)
•sprawnośćdziałaniamechanizmówregulującychmetabo-
lizmorazzdolnośćmięśnidoutlenianiasubstratów
energetycznych
•czynnikipsychologiczne(motywacja,percepcjazmian
zmęczeniowych,doświadczenie)
Tabela1.3.Czynnikideterminującemaksymalnypobór
tlenu(VO
2
max)
Transporttlenu
–maksymalnawentylacjaminutowapłuc
–maksymalnapojemnośćdyfuzyjnapłuc
–maksymalnapojemnośćminutowaserca
•maksymalnaczęstośćskurczówserca
•maksymalnaobjętośćwyrzutowa
–maksymalnyprzepływkrwiprzezmięśnie
–objętośćkrwiistężeniehemoglobiny
Zużycietlenuprzezmięśnie
–liczbanaczyńwłosowatychoplatającychkomórki
mięśniowe
–zawartośćmioglobinywkomórkach
–liczbamitochondriów
–aktywnośćenzymówprocesówutleniania
VO2max(l/min)
3,6
3,2
2,8
2,4
2,0
1,6
1,2
0,8
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Wiek(lata)
Rycina
1.1.Zmniejszaniesiępułaputlenowegozwiekiem
umężczyzn.
13
