Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
Wtymceluwczęścipierwszejnaszejrozprawyprzedstawionazosta-
niecharakterystykapoglądówestetycznychLeibnizaiWolffa.Zgodniezara-
zemzprzedstawionąwyżejmetodologiąjedyniewograniczonymstopniu
badamytuwyrażonewprostpoglądynasztukęobuautorów,ajeżelitak,
tostaramysięzaprezentowaćjenaszerszymtleproblematycznym.Pod-
stawowympojęciemniejestzatemndziełosztuki”,aletakieterminyjak
npraktyka”czynpoznaniezmysłowe”.Równieżnpiękno”nieprzynależy
tubezpośredniopięknemudziełusztuki,leczstanowimomentszczegóło-
wynpięknejduszy”.Przyjęcietakiejperspektywybadawczejpozwolinam
wdalszejczęścilepiejzrozumiećistotęmyśliestetycznejBaumgartena.
PorozdzialepoświęconymideomLeibnizaiWolffarekonstruujemy
teoriępoznaniazmysłowegoupietystów.Jesttodlazrozumieniamyśli
Baumgartenaotyleważne,żetowłaśnieunichmłodyfilozofpobierałnauki,
ajegoteoriajestbliskozwiązanazteologiąkalwinistówzHalle.Możemy
nawetzaryzykowaćtezę,żesamprojektestetykiwypływazpróbypiety-
stycznegoodczytaniafilozofiiWolffa
14.Musimyrównieżwytłumaczyćsię
zbrakuprezentacjiteoriiretorycznychXVIIIwieku,doktórychwprost
odwołujesięwielokrotnieestetykaBaumgartena,aktórąmożnapodpew-
nymwzględeminterpretowaćjakospecyficznąformęlogikiargumentacji.
Niestety,uwzględnienietegozagadnienianazbytrozszerzyłobyobjętość
niniejszejpracy.Opiszwiązkówzretorykąumieszczamywięcsukcesywnie
wtokuwykładu,liczączarazemnato,żetematrelacjipomiędzyestety-
kąaretorykądoczekasięjeszczepolskiegoopracowania15.Zpodobnego
względuzrezygnowaliśmyzprzedstawieniasławnegosporu–choćjegopo-
szczególneelementypojawiająsięwniniejszejpracy–pomiędzyJohannem
ChristophemGottschedemaSzwajcarami.Jesttojednakzagadnienieopi-
sanewpolskiejliteraturzeprzedmiotu,doktórejpozostajemiodesłaćza-
interesowanegoczytelnika.Analogicznieczynimywsprawieoczywistych
związkówpomiędzyestetykąniemieckąamyśląfilozoficznąPascala(szcze-
gólniezRozważańogólnychnadgeometri!orazOsztuceperswazji)czyVica.
Wczęścidrugiejprzechodzimydoanalizypoglądówestetycznych
Baumgartena.PoddajemyrekonstrukcjinietylkojegoEstetykę,lecztakże
rozważaniaopoezji–Meditationesphilosophicaedenonnullisadpoemaperti-
nentibus.Sątoczęstobadaniaszczegółowe,niemniejpozostajenamżywić
nadzieję,żeniezgubisięwnichprezentowanamyślBaumgartena.Wtym
celu,analizującEstetykę,podzieliliśmynaszerozważanianaczterygłówne
działy.Wczęścipierwszejprzedstawiamydefinicjęestetykijakonauki
14Por.ErnstMüller,ÄsthetischeReligiositätundKunstreligionindenPhilosophienvonder
AufklärungbiszumAusgangdesdeutschenIdealismus,AkademieVerlag,Berlin2004,s.45–52.
15Por.MarieLuisLinn,A.G.Baumgartens{Aesthetica)unddieantikeRhetorik,nDVjs”1967,
nr41,z.3;orazPiotrKozak,Odestetykidoretoryki.{Aesthetica)AlexandraGottliebaBaumgartena,
nForumArtisRhetoricae”2011,nr1(24).
