Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
JózefLipiec
wzmacnianeprzeznowoczesnąnaukęipooświeceniowesystemyedukacyjne
orazimpulsyspecjalnewpostacikulturowegozwrotukuantycznej,zwłaszcza
helleńskiejprzeszłości.
Poszukiwaniekorzeniwiązałosięm.in.zfascynującymiodkryciamiarche-
ologicznymiorazszczególnąroląniedawnowyzwolonejGrecji,któradziedzictwo
Olimpiiuznałazaistotnyprzejawwłasnejtożsamości.Podobne,aczkolwiekbar-
dziejuniwersalistyczneroszczeniawysunęłyinnenacjeeuropejskie,zodradzają-
cąsięustawicznierywalizacjąFrancuzów,NiemcówiAnglików.Tenswoistybieg
doOlimpiimiałzakończyćsięogólnoświatowym,anapewnoeuropejskimremi-
sem,choćakuratwpierwszychlatachneoolimpizmu–zwyraźnymwskazaniem
naprzodownictwoaspiracjifrancuskich(dziękiCoubertinowiwłaśnie).
Pamiętaćjednakżetrzeba,iżtonieCoubertinukonstytuowałnowożytny
sport,żywiołoworozwijającysięwkrajachcywilizacjiprzemysłowej.Nieonzna-
lazłreceptędlawolnegoczasuludzimiastoraznowejformyrozrywkidlaklas
próżniaczych.Niewjegoumyślezrodziłsięobrazidyllicznegopowrotudoolim-
pijskichźródeł,bowcześniejprzecieżpojawiłysięjużpodobnepróby(natere-
niesamejGrecjichoćby).Niejemuprzypadłoodkryciedwóchsztandarowych
hasełolimpizmu:citius,altius,fortiusorazto,żenajważniejszywrozgrywkach
sportowychjestudział.Olimpizmmiałstanowićsubstytut,anawetswoistąreligię
świecką,niezależnąodofcjalnychkościołów.Obiewyżejprzytoczonesentencje
zawdzięczamyjednakduchownymkatolickim(francuskiemujezuicieiamerykań-
skiemubiskupowizPensylwanii).
Niktnigdyniekwestionowałdoniosłej,anawetprzewodniejrolibarona,poj-
mowanejwszelakowkategoriachfunkcjiekspresyjnejiwykonawczej.Okazałsię
onbowiemniepodważalnym,bonajlepszyminajskuteczniejszymspondoforem
pięknejidei.Spośródjemuwspółczesnychonwłaśnienajdokładniejzrozumiał
sensnadciągającejmożliwościpowszechnejpromocjicnótwskaliuniwersalnej.
Onteżnajbardziejjednoznacznie,zkartezjańskąjasnościąsformułowałsenspo-
wołanianowejmetodywychowawczej,internacjonalizacjiuczućetycznychoraz
organizacjitrwałejinstytucjiigrzysk.Cowięcej,jakniktprzednimiponim,po-
święciłżycieimajątek,abynietylkotworzyćwsłowieiwsymbolicepięciukół,
lecztakżepotęgączynuwprowadzaćideędorzeczywistości.
Wramachkoncepcjideterministycznejmamyzatemdoczynieniazcyklem
dwustopniowym.PoziompierwszytoproceskształtowaniaCoubertinaprzez
–mówiącotwarcie–realnyświat,zastany,wielostronniejużopisany,pulsujący
zapowiedziąkolejnych,nieuchronnychprocesówzmianprzekraczającychdyspo-
zycjeiaspiracjejednostek.Poziomdrugitoswoistyrewanżbaronazaobiektywną
inspiracjępoprzezwłączeniewłasnej,realizacyjnejakcjiwzbiorowąélanvital.
Wezwanierzuciłświat–Coubertinodpowiedziałwłaściwymodzewem,adekwat-
nymwzględemcelu.
Dwieodmiennenarracjedzielistosunekdowolnejpodmiotowościkreacyjnej
człowieka.Wedługjednej,wyprzedzaonmyśląprzyszłyrezultatswegodziałania,
awięcnajpierwwie,dokądzmierzaidlategotamwłaśniepodążawsamodziel-
nieskrojonymprojekciekreacyjnejświadomości.Zgodniezdrugimwariantem
człowiekwcaleniemusiznaćcelu,albowiemniesionyjestonpresjąmarzeń,
