Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wykładyzfilozofiispołecznej
alenaprzykładJasienicamiałobsesjętego,żeupadekPolskizacząłsię
taknaprawdęniewwiekusiedemnastym(wsiedemnastymotyle,oile
kontrreformacjazatriumfowaładopierowówczas,podczasgdydokońca
wiekuszesnastegotojeszczeniebyłoprzesądzone).JeśliidzieoPolskę
wtejwojniereligijnej,zktórejdopierowyłaniasięświatnowożytny–
ajakpamiętamy,reformacjamiałaunasbardzomocnekorzenieibardzo
silnewpływy,tyleżezostałasiłązdławiona–otóżgdybynieto,tomogły
siętudziaćbardzoróżnerzeczy.Aleniemacosięwdawaćw"cobybyło,
gdyby”.Dlahistorykajesttooczywiściegrzechśmiertelny,natomiast
filozofmaprawo–jakolaikidyletant,rzeczjasna–odczuwaćrodzaj
tęsknotyczynostalgiiniezatym,cobyło,botoniemasensu,tylkoza
tym,comogłobybyć.Jaktokiedyśładniepowiedział,niepamiętam,
chybaMaxScheler,należyzawszestaraćsięuświadomićsobiewszystko
to,cohistoriajestnamwinna,awięcnieto,conamdała,aleto,conam
pozostajedłużna,czylitęszansę,temożliwości,któreniezrealizowały
sięzjakichśpowodów.Jeżeliniejesteśmyskrajnymideterministami
historycznymi,achybamałojestdzisiajtakich,tomusimysięzgodzić
ztym,żewhistoriiniemanictakiego,cobywyznaczałojejbiegjedno-
znacznieizżelaznąkoniecznością,nieubłaganąlogiką.Mogłabysiębyła
potoczyćrównieżinaczej.Możeniewgłównymnurcie,alewbocznych
odnogachzawszeistniałymożliwości,którewpewnymmomenciebyły
otwartejakoalternatywyizostałydomknięte.Zawszetakprzecieżjest,
podobnieznaszymżyciemdzisiaj,żemamydoczynieniazpewnymze-
społemalternatyw.Izawszektórąśmożliwośćwybieramy,awybierając,
zamykamywszystkiepozostałe.
LeszekKołakowskizwykłwestchnieniemkwitowaćtakąobserwację.
Ponieważlubiłzupy,jateżlubięidlategomogłemgozrozumieć,skarżył
się,żewrestauracjinajwiększymdlańcierpieniemjestzawszetenmo-
ment,kiedyzkartydańtrzebawybraćzupę,możebowiemwybraćtylko
jedną.Awybierająctęjedną,zgóryrezygnujezpozostałych.Jeżelijest
ichdużo,toosobaakuratlubiącazupyrzeczywiściecierpi.
Itrochętotakwyglądaznaszymidziałaniamiwhistorii.
AlewróćmyjeszczenakoniecdoGreków...
[Głoszsali:]Przepraszam,możnajednąuwagę?
[MS:]Proszębardzo.
[Głoszsali:]Zastanawiałemsię,słuchającPańskiejlekturytekstu
Hegla,jakiwłaściwiejeststatusteoretycznytejheglowskiejwizji?Bo
chybamożnasięzgodzić,żeniejesttorekonstrukcjapewnejrealności,
społecznejipolitycznejrzeczywistościGrecji.Natomiastnapewnomożna
40
