Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
245678910111213141516
sięzgodzić,żejesttopewienprojekt,opartywłaśnienatychaspektach
greckiegosposobużycia.Skądinądwiemy,żeodwczesnychprojektów
–czytoztegotekstu,czyz
Systemuetyczności
8
,czyz
Jenajskichszkiców
systemowych
9–Hegelznacznierozbudowałtekoncepcje,apoczęścije
odrzucił.To,zczymspotykamysięw
Zasadachfilozofiiprawa
10,jestjuż
właściwiewyjściempozatowszystko.Idlategozdecydowaniechciałbym
oddzielićto,cojestuHeglaprojektemopartymnapewnejznajomości
czypewnymrozumieniugreckiegosposobużycia,odtego,cojestre-
konstrukcją.Niemożnasiębowiemdoszukaćwheglowskiejkonstrukcji
odpowiednikastanuniewolnegowsensieczystogreckim.Przecieżci
producenci,którzypodlegajątemu,copóźniejbędzienazwaneprzez
Heglaprawemabstrakcyjnym,realizująpewientypwolności.Właśnie
wtymmiejscupowstrzymałbymsięprzeduniwersalnymzastosowaniem
dointerpretacjiróżnychformacjispołeczno-dziejowychschematu
heglowskiego.
[MS:]Oczywiście,tobardzosłusznauwaga.ZresztąHegelprzecieżnie
ukrywatego,żechodzitutajprzedewszystkimoodpowiedźnapytanie
omożliwośćrekonstrukcjiczyraczejodnowienia,przywróceniananowo
etycznejtotalności.Albowiemgłównymprzedmiotemtejrozprawy,nie
tylkotejzresztąumłodegoi"średniego”Hegla,jestproblemetycznej
totalności.Itojestkwestiazasadnicza.Pytanie,rzeczjasna,nieodnosisię
dotego,jaknaprawdęwyglądałataetycznatotalnośćuGreków,prędzejdo
tego,czyijakjestonajeszczemożliwawnaszymświecie.Bardzodobrze,
żePannatozwróciłuwagę.Widaćtuobierzeczy:popierwsze,upodstaw
myśleniaHeglależywysiłek,żebymyślećżycie,jaktoładniesamnazy-
wałwtymwłaśnieokresie,czyliżebyująćmyśląto,cosiędzieje.Trzeba
przyznać,zezdarzyłomusiężyćrzeczywiściewnajbardziejburzliwym
sześćdziesięcioleciudlacałejepokinowożytnejinowoczesnej.Pragnął
zatemto,cosiędziejenajegooczach,ująćwpojęciu,zgodniezeswoją
późniejsząmyślą,którejzawszebyłwierny,żefilozofiajestzawszeswoją
epokąujętawmyślach.Iniczymwięcej.Jestrok1802ijużwidaćbardzo
wyraźnie–toznaczywidaćwjenajskiejfilozofiimoralnej,aleprzede
wszystkimw
Fenomenologiiducha–
żewhoryzoncietegowszystkiego
znajdujesięTezeusznaszychczasów.DlamłodegoHeglaTezeuszto
8G.W.F.Hegel,
SystemderSittlichkeit[CritikderFichteschenNaturrechts]
,MeinerVerlag,
Hamburg2002.
9G.W.F.Hegel,
JenaerSystementwürfeI–III
,MeinerVerlag,Hamburg1971–1976.
10G.W.F.Hegel,
Zasadyfilozofiiprawa
,przeł.A.Landman,PWN,Warszawa1969.
41
