Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
WSTĘP
jakosamwsobie(jakotaki),alewścisłympowiązaniuzezdolnościamipo-
znawczymiczłowieka”,atakżezwłaściwądlaniegozdolnościądokonceptu-
alizowania(czyliujmowaniadanejsytuacjiwjęzykowestrukturypojęciowe)
orazzkulturąszerokopojmowanąjakosposóbistnieniaczłowiekawświecie
(Waszakowa2009:50).Językoznawcykognitywni,jakzauważaElżbieta
Tabakowska,analizującmechanizmprzetwarzaniawrażeńwpojęcia,widzą
więcwtwórcyiużytkownikujęzyka:
nietylkogenialnymechanizmdoprodukowaniasłówizdań,aleikwintesencję
jegoczłowieczeństwa:niepowtarzalnośćosobowości,nieprzewidywalnośćre-
akcji,oryginalnośćspojrzenianaświat,słowemwszystkoto,cowpołączeniu
zuwarunkowaniamikulturowymiispołecznymidecydujeosposobie,wjaki
człowiekużywaswojegojęzyka-genialnegonarzędzia,któregojestzarówno
twórcą,jakiniewolnikiem(Tabakowska1995:5).
Wramachkognitywnegonurtulingwistykinajistotniejszymcelembadań
semantycznychstajesięodtworzeniesposoburozumieniawyrażeńjęzyko-
wychprzezmówiącądanymjęzykiemspołeczność.Kulturowozdetermino-
waneznaczeniasłówpokazująbowiem,wjakisposóbużytkownicyjęzyka
myśląoświecie,jakgoporządkują,kategoryzują,wartościują(por.Tokarski
2001:231).Istotasemantykikognitywnejpoleganaanalizieszerokiegozakre-
suznaczeniainobejmujezarównocechydyferencyjne,jakicechyintegralne,
relewantnezpunktuwidzeniaczłonkówokreślonejwspólnotyjęzykowej”
(Kiklewicz2012:75).Takieholistyczneujęcieznaczeniapozwalazrównaćje
zpojęciempierwotnieszerszym-konceptualizacją.TakpiszeotymElżbieta
Tabakowska:
Jednostkijęzykaniesąniczyminnymjakwynikiemsubiektywnegospojrzenia
człowiekanaotaczającygoświat.Znaczeniezaśjestrównoznacznezkonceptuali-
zacją,czylizdoświadczeniemumysłowym,tworzeniemsubiektywnejstruktury
pojęciowejodpowiadającejnaszemuwidzeniuświata(Tabakowska1995:55).
Zainteresowanienaukowetym,jakludzierozumiejądanewyrażenie,comają
namyśli,gdygoużywają,prowadzidoukazaniautrwalonegowjęzykuspo-
sobuujmowaniaświata,dozrekonstruowaniautrwalonejwniminterpretacji
otaczającejichrzeczywistości.Potocznawiedzaorzeczywistościskładasię
nazawartywjęzykuobrazposzczególnychelementówświata(np.zapach)
itrudnoprzeprowadzićrekonstruowanietegoobrazumetodamiinnyminiż
teocharakterzekognitywnym.
Zgodnyzzałożeniamikognitywizmukierunekbadań,zwanywpolskim
językoznawstwiejęzykowymobrazemświata(JOS),wyłaniasięzdużo
wcześniejszychpoglądówjęzykoznawczychiprądówfilozoficznych.Za
najpoważniejszejegoźródłauznaćmożnafilozofięijęzykoznawstwonie-
mieckieorazantropologięamerykańską.Rozpatrująonejęzykjakoelement
triady:język-myślenie-działanie,isytuujągopomiędzymyśleniem,jako
