Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
21
zmiennośćtakamożebyćnietylkorzecząnormalną,aletakżeproduktywnązpunktu
widzeniakreatywności,awostatecznymrozrachunkudochodzeniadoosiągnięć.
Zdajęsobiesprawę,żenakreśliłemwyidealizowaneobliczekapitalizmu:realiawSta-
nachZjednoczonychiwinnychkrajachsąznaczniemniejimponujące.Mimowszystko
możemyjednakzapytać,czyistniejąjakiekolwiekdowodyświadczącenakorzyśćtych
argumentówprzemawiającychzadynamizmem.Czyznajdujemydowodywiększychko-
rzyścipłynącychzdynamizmu(lubkorzyści,któremoglibyśmyprzypisywaćdynami-
zmowi)wrelatywniebardziejkapitalistycznychgospodarkachniżgospodarkikontynen-
talnejEuropywichobecnymkształcie?Jakwiadomo,wkrajachWielkiejTrójki
wydajnośćpracywujęciugodzinowymjestniższaniżwStanachZjednoczonych,atak-
żeniższyjestpoziomaktywnościzawodowej.Nowedanedowodzącetegosamego–
wynikibadania„WorldValuesSurvey”(„PrzegląduWartościnaŚwiecie”)–wskazują,że
pracownicynakontynencieeuropejskimodczuwająnazajmowanychstanowiskachmniej
satysfakcjizpracyiczerpiąmniejpoczuciadumyzwykonywanejpracy.Daneteprzed-
stawiatabela2.
Dynamizmmarównieżswojezłestrony.Wytwarzastannieprzewidywalnościniepo-
dobnydobukolicznychzrównoważonychścieżekwzrostuzteoriineoklasycznej,wmyśl
którejprzyszłośćjestzasadniczoznanaiwszystkojestzrozumiałe–zwyjątkiemnie-
licznychprzypadkowychzakłóceń.Tensamkapitalistycznydynamizm,którysprzyja
atrakcyjnościpracy,zarazemprzyczyniasiędoniepewnościzatrudnienia.Wyraźnamoż-
liwośćogólnejrecesjimożepowodowaćniepokój9.Leczpotrzebanamjakiejśperspek-
tywyporównawczej.Nawetsocjalistycznagospodarkarynkowamożebyćpełnaenergii:
wrzeczywistościgospodarkinakontynencieeuropejskimrównieżpodlegająszerokim
wahaniom.Wistocietowłaśniegospodarkiopartenakorporacjonizmiecierpiałyna
najbardziejnasilonewahaniakoniunkturalnewostatnichdekadach.WStanachZjedno-
czonychiWielkiejBrytaniistopybezrobociabyłyuderzającostabilnewciąguminionych
15–20lat.Byćmoże,kiedygospodarkikontynentalnejEuropyznajdąsięwrecesji,to
właśnieichniedostatekdynamizmuczynitrudniejszymdlanichznalezienieczegoś
nowego,naczymmożnaoprzećpowrótdolepszejkoniunktury.
Wadąrelatywniebardziejkapitalistycznejgospodarkijestmniejpełnewłączeniewży-
ciegospodarczeosóbspołecznieupośledzonych,leczjesttowmniejszymstopniuwiną
kapitalizmuniżpolitykiwyborczej.Jednakżerelatywniebardziejkapitalistycznegospo-
darkiniesąjednoznaczniegorszewtymwzględzieodkontynentalnych.Wtychpierw-
szychniskoopłacanirobotnicyprzynajmniejmajądostępdomiejscpracy,costanowidla
9Pragnęzwrócićuwagę,żewielukontynentalnychEuropejczykówskupiasiębardziejnastresiewy-
nikającymzpracyniżAmerykanie,którzynatonienarzekają.WedługmniewiększośćAmerykanówpo-
trzebujepewnegopoziomustresu.Nowojorskilekarz,RobertAscheim,powiedziałmi,żejegoklinicz-
nebadaniawskazują,żestresjestogólniedobry,chociażniewkażdymwypadku–jakmożnasię
domyślić.Jesttozagadnieniewartezbadania.
