Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Językwkontekściekultury:czylicodziśznaczymetafora„europejskidom”?
9.
11
Z
DOMEM
jestinaczej,bokoncept
DOMU
byłkształtowanyprzezkulturę,
aniepolitykę.Pełne,wieloaspektowenarodoweobrazy
DOMU
możemy
zrekonstruowaćtakżenapodstawiedanychsystemowych,ankietowych
itekstowych(S-A-T,zwykorzystaniemkorpusówjęzykowych).
InaczejniżwprzypadkuE
UROPY
bogateinformacjeznajdziemyjuż
wsłownikachposzczególnychjęzykówpodleksykalnymieksponentami
konceptu
DOM
:grec.οικος,litew.namaiinamas,pol.iros.dom,brus.chata,
łemk.chyża,czes.důmidomov,bułg.kyšča,serb.ichorw.kuća;franc.maison,
port.ihiszp.casa,ang.home/house,niem.Haus/Heim).Definicjesłownikowe
sąrozbudowane,niemniejmająwielecechwspólnych
8
.Wewszystkichpo-
wtarzasiępewienciągsemantyczny—odkonkretudoabstraktu—polega-
jącynatym,żenapoczątekeksplikacjiwysuwanyjestIbudynekmieszkal-
ny’,potemuogólnioneznaczenieIpomieszczeniemieszkalne’,wkolejności
Irodzinaidomownicy’iuogólnioneIgospodarstwodomowe’,dalejIródlub
dynastia’,nakoniecIinstytucja’.Wspólnewszystkimjęzykomsątrzyskład-
niki:Ibudynek’iIrodzina’,łączącesięwideiIzamieszkiwania’.Upodstaw
konceptu
DOMUW
różnychjęzykachleżymodelkognitywny,którymożna
zapisaćjakokonfiguracjęczterechfaset,tworzącychcałość(gestalt):{[
POD-
MIOT
]+[
ZDARZENIE
]+[
LOCUM
]+[
FUNKCJA
]}.Jesttomodelsubstytucyjny,
wypełnianynapoziomierealizacjiwdyskursachszczegółowątreścią.
Centralnykomponent[
ZDARZENIE
]otwieramiejscedlapodmiotu
mieszkającego,dlaprzestrzenizamieszkiwanejidlafunkcji,jakąspełnia
przestrzeńwrelacjidopodmiotu.Ktośmieszkagdzieśitamzaspokajaswo-
jepotrzeby.
[P
ODMIOTEM
]zamieszkującymmożebyćpojedynczyczłowieklubgrupa
bliskichosób,prototypowojesttorodzina,zmatkąnapierwszymmiejscu.
[Z
DARZENIE
]oddawanewjęzykupolskimpredykatemmieszka,znaczy
tyle,co:(a)Iznajdujesięgdzieśdługo/stale’;(b)Iusiebie,wmiejscuoswojo-
nym’;(c)Iwoddzieleniuodotoczeniaizamknięciu’;(d)Ipoto,żebymóc
zaspokajaćpotrzeby’;
[Funkcjedomu]:(d1)Isnuiodpoczynku’;(d2)Iochronyodzimna’;(d3)
Ipoczuciabezpieczeństwa’;(d4)Ibyciazinnymiludźmi’,wtymzwłaszcza
(d5)Iopiekinaddziećmi(pielęgnowania,wychowania)’;fakultatywnietak-
że:(d6)Izaspokajaniegłodu’;(d7)Izabiegihigieniczne(myciesię/kąpiel;
wydalanie)’;(d8)Iprzekazywaniewzorówkulturowych:mowy,wierzeń
iprzekonań,normiwartości’;(d9)Inaukazawodu;(d10)Ipracazarobkowa’.
---
---
---
---
---
---
---
---
8
Zestawieniepor.w:Bartmiński2015.
