Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Językwkontekściekultury:czylicodziśznaczymetafora„europejskidom”?
7
e)wzorcespójnościowetekstuodwołująsiędoogólnychzasadrządzą-
cychprocesamimyślowymiorazdokonwencjikulturowych;
f)składniapozostajewbezpośrednimzwiązkuzintelektualnymiope-
racjamiprzeprowadzaniarozumowań,coznajdujejęzykowywyrazm.in.
wrozbudowanymsystemiespójników;
g)frazeologiaodzwierciedladawneiwspółczesnewyobrażeniakultu-
rowe;por.syzyfowapraca,wyglądaćjakzkrzyżazdjęty,rzucaćkomuśrękawice,
niezasypiaćgruszekwpopieleitp.;
h)technikisłowotwórczewiążąsięzprzemianamispołeczno-kulturo-
wychmodeliżyciaisposobówkonceptualizacjirzeczywistości;przykładem
możebyćekspansjawpolszczyźnieformacjiżeńskichtypupolitolożka,znaw-
czyni,ministra,wiążącasięzzabiegamiojęzykowąwidocznośćkobiet
wżyciuspołecznym;
i)etymologia,którapytaopodstawyonomazjologicznenazw,opi-
suje„formęwewnętrzną”słów;wnazwiepolskiejirosyjskiejsłowadom
odnajdziemykulturowąideębudowaniamieszkaniaitworzeniawspól-
noty;
j)czytelnekulturowepodłożemająteżnormyfleksyjne,czegowymow-
nymprzykłademjeststosowaniewmianownikuliczbymnogiejkońcówki
-owie(panowie,profesorowie,senatorowie)dlawyróżnieniarzeczownikówmę-
skichosobowych;
k)kulturowomotywowanetakżezjawiskazpoziomufonetykiipro-
zodii,kiedynp.mówisięostylachwymowy,orecytacji,deklamacji,rapo-
waniuitp.;
l)najważniejsządziedzinąjęzyka,wktórezwiązkijęzykaikultury
przyjmująformęnajbardziejwyrazistą,jestsłownictwo„bardzoczuły
wskaźnikkultury”,jakzaEdwardemSapirempowtarzaAnnaWierzbicka
(2007:71).
Ztymstwierdzeniemprzechodzędoczęścizasadniczej,którąmożnaza-
tytułować„definicjekonceptówaksjologicznychjakotekstykultury”.
5.
Słowamająceszczególniewyrazistyiobowiązkowy„ładunekkulturo-
wy”opisywanepodnazwąsłówkluczy,kulturemóworazkoncep-
tówkulturowych(por.więcej:Bartmiński2016).Znichnajbardziejpre-
cyzyjnymterminemwydajesiękonceptkulturowy(Arutjunova1991;
Tolstaja2013b),którywpierwszymczłonieodnosipojęciedosferyjęzyko-
wo-mentalnej,dlakulturykonstytutywnej,awdrugimwiążejęzykzkultu-
rą.KoncepttoIpojęcienacechowaneaksjologicznieiwyposażonewswoiste