Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KSZTAŁTOWANIESIĘMETODANALIZYSŁOWOTWÓRCZEJWYRAZU
ka(‘bycieśmiałym’),wformacjitypuśmiałekformantpełnifunkcjępod-
miotu,temat-funkcjęorzeczeniazłożonego(‘ten,któryjestśmiały’).
Wyrazyodwudzielnejstrukturzezawierająskładnikiodpowiadające
podstawowympojęciomzdaniaprostego:podmiotu,orzeczeniaproste-
go,łącznika,orzecznika.Wkategoriachpodmiotowości,przedmiotowo-
ści,orzeczeniowościmieścisięcałaróżnorodnośćformacjisłowotwór-
czych66.
Inneznaczeniaformacji,jakznaczenieosobylubrzeczy(osobowe-
gowykonawcyczynnościinarzędzia),stanowiąjużklasyszczegółowe,
realnoznaczeniowewklasieogólnej-podmiotówczynności.Analizama-
teriałuwykazuje,żewcześniejszeodrealnoznaczeniowychsąkategorie
logiczno-syntaktyczne,apierwotnąipodstawowąfunkcjąformantujest
zaszeregowanienazwydokategoriipodmiotuluborzeczenia.nPriussta-
nowiwięcmomentstrukturalny,logiczno-syntaktyczny”67.
WyjaśnienietegozjawiskaznajdujeDoroszewskiwdziedziniefilozo-
fii:całyotaczającyświatujmujeczłowiekwkategoriachpodmiotuiorze-
czeniastanowiącychelementarneformyświadomości68.Świadomośćbo-
wiemoscylujemiędzydwomabiegunami,którymisąpojęciapodmio-
tu,bytu(ens),przestrzennościiorzeczenia,stawaniasię,czasowości.To
przeciwieństwoznajdujenajprostszywyrazwzestawieniunajogólniejsze-
gopodmiotuznajogólniejszymorzeczeniem:tojest.
Wtychdwóchsłowachzawartejestninpotentia”,całeżycieświadomości
iwnichrównieżzamykasięamplitudatychwahańpojęciowych,którymi
pulsująformyjęzykowe69.
Pogląd,żekategoriesłowotwórczeodbijająpodstawowe,aprioryczne
formyświadomościniejestjednakostateczny,uległwlatach1948-1960
zasadniczymewolucjomwkierunkuichzobiektywizowania70.
DziedzinęfaktówjęzykowychtraktujeDoroszewskijakohistorięwra-
żeńipojęć,tzn.formustosunkowaniaczłowiekadorzeczywistości:wfak-
tachjęzykowychbowiemodbijająsięsposobyfunkcjonowanianaparatu
66Por.Kategoriesłowotwórcze,s.28,Podstawygramatyki…,s.307-308.
67Kategoriesłowotwórcze,s.39.
68Op.cit.,s.41.
69Op.cit.,s.42.
70Por.wypowiedźW.Doroszewskiegowcyt.artykule:Kryteriasłowotwórczewety-
mologii,cz.3,s.2orazprzyp.1.
60
