Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
radykalnego.BógwInterrogatiojestprzedstawionytakże,choćniewprost,jakostwór-
caniebios,nadktórymidopewnegoczasupanujestworzonyprzezOjcaanioł.Dualizm
tenpojawiasięjednaknaniższympoziomie.SzatanotrzymałzakresdziałaniaBoga
StaregoTestamentu,wedługtradycjibiblijnej,choćapokryfprzedstawiagojakoanioła,
stworzonegoprzezBoga(Ojca),którypanujenadmocaminiebaiziemi.Szatanbył
rządcąświata(ordinabatvirtutescelorum;ordinansomniumimitatorumpatris)19.Szatan
zasiadałnatronie„obokOjcamojego”–mówiChrystus,objawiającytajemniceJanowi20.
Byłwięcjakbysynembożym,bratem„SynaBożego”wtradycjibogomiłów21.Inter-
rogatiowielemiejscapoświęcawątkowianioła-szatana,odpowiedniodotreścireligij-
nej,którąmupowierza,tojestprzyjęciecechBogaStaregoTestamentu,najwyższegoze
stworzonychaniołówiszatanapojegoupadku22.Wątekszatanałączytreściowokilka
zagadnień.Maprzedewszystkimwyjaśnićpochodzeniezła(undemalum)iocenićnega-
tywnieStaryTestament.SzatanjakoaniołbuntujesięprzeciwBoguOjcu,gdyżwedług
Interrogatiozstąpiłwrejonogniainiżejjużniemógłzstąpićwłaśniezpowoduognia.
Toograniczenienapełniłoanioła-szatanazłością.Wstępującnapowrótwgórę,zbunto-
wałczęśćaniołów(ascendebatadilloscelosusqueadtertiumcelum.Subvertensange-
los)23.Jednakostateczniemotywembuntuanioła-szatanabyłousiłowanieupodobnienia
siebiedoBoga(„Stwórcy”).SzatanwedługInterrogatio,poskarceniuprzezBoga24,„ża-
łujeswegoczynu25.Iwtedydopiero„skruszony”szatan,napodobieństwoBogaStarego
Testamentu,stworzyłnieboiziemię,zwierzęta,atakżeczłowieka.Stworzeniawidzialne-
goświatawedługInterrogatiodokonałraczejnawróconyanioł-szatan26.Stworzenia
światawidzialnegodokonujewprawdzieszatan,alezazgodąBoga.Natejpłaszczyźnie
19Wątekrządówaniołównadświatembyłrównieżwyraźnywtradycjijudeochrześcijańskiej,jakigno-
styckiej,por.J.Daniélou,Lemauvaisgouvernementdumonded,aprèslegnosticisme[w:]Leoriginidello
gnosticismo,ColloquiodiMessina13–18Aprile1966,Leiden1967,s.448–459.
20
Interrogatiomadwiewersjetekstu;wjednej:tylkoChrystuszasiadałnatronierazemzBogiem
Ojcem,aBógnazwanyjestOjcemtylkoChrystusa(Intaliagloriaeratquodordinabatvirtutescelorum.Ego
autemsedebamapudpatremmeum);wdrugiejwersjinatomiastanioł-szatan:Invirtutibuscelorumetin
tronopatrisinvisibilisetordinatoreratomnium.Etsedebategoapudpatrummeum(44,10);polskietłuma-
czenieM.Starowieyskiegoidziezawersjąpierwszą:TylkoChrystuszasiadanatronieobokBogaOjca;sza-
tanzaśporządkujemoceniebieskie.
21Por.G.Rottenwöhrer,op.cit.,IV
,3,s.239.
22Por.wgnostyckiejwersjiwstarożytnościchrześcijańskiejpodobnywątekwutworachzNagHammadi:
W.Myszor,Stwórcaświataiszatanwpismachgnostyków[w:]DemonologiawnauceOjcówKościoła,
Hipolit,OAntychryście,Kraków2000,s.23–38.
23Zbuntowanianiołowie(„ażdotrzeciegonieba”,atakże„doszedłażdopiątegonieba,zwodzącanio-
łów”)stalisięsługamiszatana,któryzająłmiejsceponadnimi,wedługInterrogatio,wmiejscuspoczynku
(requies,cokojarzysięzodpoczynkiemszabatu).
24SkarcenieprzypominaupomnienieJezusaskierowanedoJudasza:Quidfacis,delectesubvertensan-
gelospatris?Factorpeccati,citofacquodcogitasti,50,51;jeśliprzez„aniołów”rozumiećwczesnochrześ-
cijańskąaluzjęwpismachjanowychdo„biskupów–apostołów”;podobieństwodosłówJezusaskierowa-
nychdoJudaszastajesięwyraźniejsze.
25EtdescendensdeceloSathanasinfirmamentumhicnullamrequiempoteratfacerenequhiiquicum
eoerant.Rogavitquepatremdicens:Peccavi/patientiamhabeinme:omniareddamtibi/.Patermisertusest
eiusetdediteirequiemfacerequodvultusqueaddiemseptimum,E.Bozoky,op.cit.,s.54,v.65–67(wer-
sjaV).Szatanprosiomiłosierdziejakdłużnikzewangelicznejprzypowieści(Mt18,26)iBóg,tunazywany
Ojcem,litujesięnadnimipozwalamustworzyćsobiemiejsceodpoczynkunafirmamencienieba.
26Por.ocenę„dziełastworzenia”:G.Rottenwöhrer,op.cit.,IV
,1s.317iIV
,3,s.244–247;atakże
komentarzwydawcy:E.Bozoky,op.cit.,s.118–122.
