Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZESZYTY
NAUKOWE
UNIWERSYTETU
JAGIELLOŃSKIEGO
MCCCII
STUDIARELIGIOLOGICAZ.41
2008
StanisławBylina
InstytutHistoriiPAN,Warszawa
RELIGIJNOŚĆRADYKALNEGOHUSYTYZMU
Około1422rokuAndrzejzBrodu,mistrzUniwersytetuPraskiego,katolikprawo-
wiernyikonserwatywny,usiłowałzwięźleocenićwydarzenia,zktórychwprawdzie
uszedłzżyciem,leczktórezmusiłygodoopuszczeniaCzech.Pisałwówczas:„Powstał
ludbezczelny,okrutnyiniewdzięczny,pogardzającyzwierzchnością,mającywnie-na-
wiściksięży,odrzucającykarykościelne,wyszydzającyobrzędy,depczącysankcje
świętychkanonów,potępiającydoktrynę(katolicką)”1.SwymTraktatemopoczątkach
husytów(Tractatusdeoriginehussitarum)AndrzejzBroduzająłtrwałemiejscewe
współczesnymnurciepiśmiennictwaantyhusyckiego,formalniezróżnicowanego,lecz
powielającegopodobnetreści:opisyokrucieństw,świętokradztwiprofanacjiorazubo-
lewanienadspustoszeniemświetnegoniegdyśKrólestwaCzeskiego.
Wczasie,gdypowstawałomawianytraktat,ruchwywodzącysięwCzechachod
reformatorskichkoncepcjiJanaHusaijegoideowychwspółwyznawcówosiągałapoge-
umwojnydomowejiniemniejkrwawejwalkizsiłamimiędzynarodowejkrucjatyanty-
heretyckiejpodwodząZygmuntaLuksemburskiego2.Dawnojużprzebrzmiaływczesne
sporyosensizakresreformychrześcijaństwa3.Pragastałasięcentrumutrakwizmu,
umiarkowanegonurtuwruchuhusyckim,któremukieruneknadawalimistrzowieprak-
tyczniejużniefunkcjonującegouniwersytetu.Uczeniutrakwiścizapomnielijużpewnie
oswymzaskoczeniu,zjakimprzyjmowaliprzedzaledwiekilkulatyniepokojącewieści
1TraktátMistraOndřejezBroduopůvoduhusitů,ed.J.Kadlec,Tábor1980,s.11:Surrexitpopulus
arrogans,crudelis,ingratus,vulgarisvidelicetetmilitaris,prelatosdescipiens,clerumodiens,censuramec-
clesiasticamrespuens,cerimoniasderidens,sanccionescanonumconculans,necnondoctrinamsanam
predicanciumcontempnes[…].
Wtekścieniniejszegoartykułucytatyztekstówźródłowych,łacińskichlubczeskich,podajęwprzekła-
dziepolskim,wważniejszychprzypadkachodwołującsięwprzypisachdotekstóworyginalnych.
2
Wtymmiejscuwymienięjedynieważniejszenowszepracezarysowepoświęconedziejomrewolucji
husyckiej:Fr.Šmahel,DějinyTábora,t.I,cz.1–2,ČeskeBudějovice1988–1990;idem,Husitskárevoluce,
t.I–IV
,Praha1993;idem,HusitskéČechy.Struktury,procesy,ideje,Praha2001;P.Čornej,Velkédějiny
zemíKorunyČeské,t.V:1402–1437,Praha–Litomysl2000.Należyrównieżuwzględnićwartościowąpracę
H.Kaminsky,ego,AHistoryoftheHusitaeRevolution,Berkeley–LosAngeles1967,atakżepracę
F.M.Bartoša,Husitskárevoluce,t.I–II,Praha1965–1966.Przestarzałapodwzględeminterpretacyjnym
tendencyjniemarksistowskapracaJ.Macka,Táborvhusitskémrevolučnímhnutí,t.I–II,Praha1952–1955
niejestpozbawionawartościmateriałowejizawieragodneuwzględnieniaanalizyszczegółowe.
3
Zob.zwłaszczaodpowiedniepartiepracyJ.Kejřa,Mistřipražskéuniversityakněžítáborští,Praha
1981.