Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
placówekidokładnośćwpracy.ObejmująonewszystkiewiększeiwielemałychmiejscowościUkrainyikilkacentrówRosji.Najbardziejnapłn
wysuniętymisąDzwińsk,Mińsk,nawschód—Piotrogrod,Moskwa,Charków,napoł.—Sewastopol,Odessa.Pracadzielisięnawywiadczysto
wojskowy,umożliwiającydokładnywglądwstosunkikażdorazowotamstojącychwojskinawywiadpolityczny,dającywglądwstosunkiugrupowań
politycznospołecznychiwstosunkiekonomicznekraju.Działwywiaduwojskowegozakonspirowanyściślewobecszerszychkółorganizacjikierowanyjest
przezW.VbyłejKN3stacjowanywKijowie.—BezpośredniowtokudladziałupolitycznegojestreferentpolitycznyprzyKN3wKijowie.Wtensposób
przedstawicielPolskinaWschodzie,któremumoglibyśmycałkowicieoddaćdodyspozycjitenaparat,miałbyterennajzupełniejprzygotowanyiprzy
niezaniedbaniudzisiejszegostanuNaczelneDowództwonaszemiałobynajzupełniejszywglądwprzyległenawschodziepaństwo.[…]PrzyKN3wKijowie
jestzorganizowanyW.kartograficzny.PrzezstosunkiwMinisterstwieukraińskimtrzymaonnapulsiepracękartografiiterenuukraińskiego.[…]Oddwu
tygodnikopiujeprofilekoleiukraińskich.Zdjęciawszystkichprofiliprzyległychkoleiukraińskich,oilenieudasięwydostaćprzysprzyjających
okolicznościach(walkiwKijowieitp.)[…]potrwajeszczeokoło6miesięcy.Dotarciedotychplanówzawdzięczaćnależytylkodotychczasowemu
chaosowitakżeprzynastąpieniunormalnychstosunkówwedługwszelkiegoprawdopodobieństwatarobotabędzieuniemożliwiona”44.
POWcałyczaszajmowałasięszkoleniemiprzygotowywaniemwywiadowców.PierwszekursywywiadowczerozpoczęłysięwKijowienaprzełomielat
1915/1916.ZorganizowałjeprzybyłyzWarszawyAdamEnglert(ps.„TadeuszKorbut”,„JudymA.”,„PiotrWysocki”).Tekursyukończyłazasłużona
peowiaczkaWandaLangert,którazostałakierowniczkąwywiadumiejscowegowKijowieiprzeprowadziławieleakcjiwywiadowczychwśródsztabów
ioddziałówbolszewickich45.Kursyiszkoływywiadowczedziałałynaprzełomie1918i1919rokunietylkowKijowie,aletakżewOdessieiinnych
dużychkomendachokręgowych.WybitnydziałaczKN3POW,wywiadowcaihistorykIgnacyHarski,15lipca1920rokustałnaczeletzw.Szkoły
Tymczasowej(czytaj:wywiadowczej)POW.UkończylijątacywywiadowcyKN3POWjak:LudomirBaranowski(ps.„Kosmos”),ZdzisławDąbrowski
(ps.„Mira”),RomualdJabłoński(ps.„Sekurs”),CzesławSzymanowski(ps.„Wyrwidąb”)46.
PrzełomowymmomentemwdziejachPOWnaUkrainiebyłrozkaznr10KomendantaNaczelnegoKN3POWzdnia31stycznia1919rokuskierowany
dokierownikówwydziałówKN3idowszystkichkomendantówokręgówKN3:„ZgodniezrozkazemKomendantaGłównego—NaczelnegoWodzaWojsk
Polskich,wobecspełnieniaswychzadań,PolskaOrganizacjaWojskowanaterenieUkrainyiRosjirozwiązujesię”47.Ciekawymszczegółemwtym
dokumenciejesttytułowanieJ.Piłsudskiego„KomendantemGłównym”.Ostatniswójrozkaz,nakazującylikwidacjęPOW,Rydz-Śmigłypodpisałjako
„KomendantGłówny”jeszcze11listopada1918rokuwLublinie,bezporozumieniazJ.Piłsudskim.Jednakmożnawnioskować,żeJ.Piłsudskinadal
pozostawałKomendantemGłównymPOW.JakwiadomostrukturyPOWpozakrajemdziałałynawetdo1922roku.
Wewspomnianymrozkazienr10(1)zalecanopozostawienienamiejsculudzienergicznych,czynnych,zaangażowanychpolitycznieispołeczniewżycie
miejscowejPolonii.ZdolnidosłużbyżołnierzePOWmielibyćkierowanidoChełma,aoficerowiedoLublina48.Wyglądanato,żewydanietegosamego
dniaściślepoufnegorozkazuKN3nr11stanowiłoelementgryoperacyjnejzezwalczającąPOWCzeką.JedenrozkazdeklarowałlikwidacjępracPOW
naUkrainie,adrugizawierałwytyczneświadcząceokontynuowaniuprackonspiracyjnychiwywiadowczych,lecznanowychzasadach.Zewzględu
nawagętegodokumentuiniemożnośćprzedstawieniagowzałączniku,podajęjegotreśćzzachowaniempisownioryginału:„Ściślepoufne.POWKN3.
Dokomendantówokręgowych,komendantówmiejscowych.Rozkaznr11.M.p.dnia31stycznia1919roku.
Uzupełniającrozkaznr1olikwidacjiplacówekPOWKN3,nakazujękomendantomtakowychkierowaćsięnastępnymiwytycznymi:
1)WceluutrwaleniairozszerzenianaterytoriachbyłychokręgówKN3działalnościb.wydziałów5-ai5-bPOW.POZOSTAWIĆNAMIEJSCU
LUDZIZDOLNYCHINADAJĄCYCHSIĘDOTEGORODZAJUPRACY.
UWAGA:Tegorodzajuludziepodżadnympretekstemwysyłanidokrajubyćniemogą.
2)NiezwłoczniewysłaćdoKN3spisyewidencyjnefunkcjonariuszyW5-aiW5-bzodpowiedniąadnotacjącodoichwykształceniaizdolnościorazpracy
wtychwydziałach.
3)Wymienieniw§2niniejszegorozkazufunkcjonariuszeW5-ai5-bpozostająnaswoichmiejscachipodlegaćbędąKU(szefSzt.Gen.
WPnaUkrainie),odktóregootrzymająodpowiednierozkazy.
4)DoczasuwydaniaodpowiednichrozkazówcodoreorganizacjiW5-aiW5-bprzezKUczasowozachowaćistniejącąstrukturętychże.
5)PracaW5-aiW5-bwinnabyćprowadzonabezprzerwysprężyścieiściślekonspiracyjnie.
6)ZdniemzlikwidowaniaPOWfunkcjonariuszeW5przechodząnasłużbępaństwową.(WojskowibędązaliczenidoWPzprzydzieleniemdoSzt.Gen.).
7)KUwyznaczaorazzatwierdzakierownikówposzczególnychOkręgóworazplacówekewidencyjnych.
8)WszystkieplacówkiW–5przechodząpodpośredniąkomendęKU,placówkiW5-apodbezpośredniąkomendęKWU49,zaśplacówkiW5-b
—KPU50.
9)ZatrzymaniefunkcjonariuszydlaobsadzeniaW.5-aiW.5-bnależymotywowaćwzględami,wskazanymiw§3rozkazunr1.
10)Zamykającbilansna15/IwydatkiW5-aiW5-boddatywzmiankowanej(zodpowiednimidowodamikasowymi)odnieśćnarachunekKU(patrz
§2zrozkazunr1zdnia31/I1919roku.
11)Rozkazniniejszyjestściślepoufny.KomendanciposzczególnychokręgówiK[omend]M[iejsco]wychKN3winninimsiękierowaćprzylikwidacji
takowychiprzekształceniuW5-aiW5-bwWU51iPU52podporządkowanychKU.
KomendantNaczelny”53
1września1919rokunafronciepolsko-ukraińskimnastąpiłozawieszeniebroni,następnierozpoczęłysiępertraktacjepolsko-ukraińskie.Wzmieniającej
sięsytuacjiwywiadPOWnaUkrainieotrzymałnowewytyczne.NaprzykładzieinstrukcjikomendantaUW(KUW)JerzegoRadomskiego(ps.„Niemira”
iin.)wysłanejdoUWIX(UWIX,wywiadterenuCzarnomorskiego)wpierwszychdniachpaździernikamożnawyrobićsobiewyobrażenieozadaniach
polskiegowywiadunaUkrainie.Cytatpodajęzzachowaniempisownioryginału:„UWDoUWIX.[…]
II.Zadaniemsłużbywyw[iadowczej]jestdostarczanieinformacjiorientującychozamiarach,moralnejimaterialnejsileobiektów,któresąprzedmiotem
wywiaduwtakiejformieiwtakimczasiebyministeriumsprawzagr[anicznych],OddziałI(Organizacyjny)iIII(Operacyjny)SztabuGener[alnego]mogły
przygotowaćodpowiedniąkontrakcjędyplomatycznąwzględniewojskową.
III.Zewzględunato,żepracaUjestdlaKrajupodstawądorozwiązywaniazagadnieńogólnopaństwowejwartościbudowypaństwaukr[aińskiego]
koniecznymjestkomunikowanieKrajowipoglądunacałokształtrozwojustosunkównaUkr[ainie].MożetouczynićjedynieKN3jakoskładnica
meldunkowaźródełwiadomości,płynącychzobszarówcałejUkr[ainy].WobecpowyższegopolecasięplacówkomUWnadsyłaniewszelkichmeldunków
doUW,anieprostodoNacz[elnego]Dow[ództwa].
IV.ProwadzonyobecnienaterenieUIXwywiadarmiiDenikinamaiśćobecniewdwojakimkierunku,amianowicie:
a)OkreślanierodzajuirozmiaruwpływówjakiearmiatawywieraiwywrzeostatecznienadecyzjiolosieUkrainy.
b)Poznaniesamejarmii,jakoprzeciwnikanaprzyszłość,śledzeniejejwadizalet,celemstworzeniawPolsceodpowiednichprzeciwwartości.
V.Przedmiotemwyw[iadu]wojsk[owego]wUIXjest:
1)SztabarmiiNoworosjigen.Szylinga.
2)Sztabyformującychsięnowychkorpusów,względniedywizji.
3)Dyslokacjataktyczna.
4)Zaopatrzenieoddziałówamunicją[…].
5)Nastrójwśródżołnierza,czyjestwwojskuagitacja,jejcharakterystyka,stosunekżołnierzadosprawyukraińskiej,akcjipowstańczej,ludności
żydowskiej.
6)Moral[e]armii(dyscyplinawewnętrznaizewnętrzna,zaufaniedooficerów,sprężystość,wykonawczośćoddziałówiposzczególnychjednostek,
zdolnośćbojowa).
7)StosunekdoPolskiidoPolaków:a)oficerów,b)żołnierzy.
8)Stosunkiros[yjsko]–rum[uńskie]iukr[aińsko]–rum[uńskie].
9)PolitycznycharakterwojskNoworosji.
10)RolaFrancuzównaterenieUIX.
11)Stanbroniiamunicji:a)rodzaj,b)jakość.
12)TransportwojskwkierunkunaŻmerynkęiTyraspol.
