Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Trzywiekiniemieckojęzycznejliteraturyzaangażowanej
mogłobyć”.ZdaniemDorotheiDieckmanntekstliterackijestmiejscem,wktó-
rympowinnyzostaćprzełamanetematytabu.Tekstypowinnyodsłonić,ujaw-
nićto,cobolesne,brzydkie,traumatyczne,irytująceiniszczące3.Literatura
jestmediumspołecznym,któremożeipowinnoprezentowaćtematyirytujące,
zakłócająceporządekdniacodziennegoimożeprzeczyćnormompoliticalcor-
rectness.Tęzdolnośćotrzymujedziękiswojejimmanentnejwłaściwościbycia
fikcją.Tekstówzaangażowanych,jaktwierdziłSartre,niepowinnosięutożsa-
miaćzjednostkamizaangażowanymi,aktywnymispołecznieipolityczniein-
telektualistami.Ponieważzaangażowany,samodzielnytekst,rozumianyjako
miejscerealizacjiliterackiegozaangażowania,niepowinienbyćredukowanydo
politycznejimoralnejpozaliterackiejpozycjisamegoautora4.Pisarzpozostanie
bowiemzawszezakotwiczonywswojejteraźniejszości–piszezdoświadczenia
swojejteraźniejszościidlateraźniejszości.Jegopolitycznezaangażowanieod-
nosisiędoteraźniejszejdyskusjiorzeczywistości.Tekstliterackizaścharakte-
ryzujeabsolutnaponadczasowość,względniebezczasowość.
Francuskiepoczątki
OdczasupublicznejdebatyrozgorzałejwokółlistuinterwencyjnegoOskar-
żamautorstwaEmile;aZoli(opublikowanego13stycznia1898r.wparyskim
czasopiśmie„L;Aurore”,skierowanegodoprezydentaRepublikiFrancuskiej)
intelektualistatopostaćżyciapublicznego,któraniewyrażająckonkretnej
opcjianipolitycznej,anireligijnej,występujewobronieprawkażdejjednostki5.
Obronaprawczłowiekastałasięodtegomomentugłównympolemdziałania
czujnegoidociekliwegoobserwatorazdarzeń.Wobszernymliście,napisanym
wobroniefrancuskiegooficerażydowskiegopochodzeniaAlfredaDreyfusa,
niesprawiedliwieoskarżonegooszpiegostwo,osądzonegoiskazanego,podej-
mowałZolarównieżuniwersalnetematy,takiejakantysemityzm,potrzebacy-
wilnejkontrolinadarmią,orazpoddawałkrytycepanującenaprzełomieXIX
iXXwiekuweFrancjistosunkispołeczne.SamohasłoJ)accuse...!otrzymało
rangębezpardonowegoiodważnegopublicznegowystąpieniajednostkiprzeciw
istniejącemusystemowi.Wtygodniachnastępującychpoopublikowaniulistu
rozgorzaładebatanajegotematnietylkoweFrancji,aleipozajejgranicami,
gazetydrukowaływypowiedzi,komentarze,opiniezaiprzeciwsprawieDrey-
3DorotheaDieckmann,„Wliteraturzezawszechodziotabu”,rozmowaMonikiWolting
zDorotheąDieckmann,tłum.K.Mädge,wtymtomie.
4Jean-PaulSartre,Qu)est-cequelalittérature?(1947)–J.-P.Sartre,Czymjestliteratura?
Wybórszkicówkrytycznoliterackich,tłum.J.Lalewicz,BibliotekaKrytykiWspółczesnej,Pań-
stwowyInstytutWydawniczy,Warszawa1968.
5FritzBeer,EineunbequemeExistenz,w:ExilohneEnde.DasPEN-Zentrumdeutschspra-
chigerAutorenimAusland.Essays,Biographien,Materialien,red.F.Beer,U.Westphal,Blei-
cherVerlag,Gerlingen1994,s.21–34,tus.30.
