Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
JakstwierdzaWaldemarTłokiński,pionierwzakresiebadaniamowyludzi
uschyłkużycia,wliteraturzenaukowejpoświęconejproblematycestarzeniasię
przezdługiokrespanowałofałszyweprzekonanie,że„wszystkowczłowieku
możesięzwiekiemzmienićzwyjątkiemmowy”(Tłokiński,1990,s.15).Jego
monografiaMowaludziuschyłkużycia(1990)jestpierwsząwPolscepracąoma-
wiającąfunkcjonowaniejęzykoweosóbstarzejącychsięfizjologiczniezuwzględ-
nieniemzmianlingwistycznych,zmiankonwersacyjnychorazzmianpragmatycz-
nychwzachowaniachkomunikacyjnychosóbstarszych.
KsiążkaWaldemaraTłokińskiego(1990)toopracowaniezzakresupsycho-
logiikomunikowaniasięludziuschyłkużycia.Autorprzedstawiłwynikianalizy
zmianwaktachmowyludzistarszych,zarejestrowanychprzezichopiekunów.
Wbadaniachwzięłoudział300par(osobastarszaijejopiekun).Każdemuopie-
kunowistawianopytaniatypu:1)„Cowmowieosobystarszejzauważam,że
zmieniasięiwjakimstopniu?”;2)„Cowrozmowiezosobąstarszązmieniasię
corazbardziejwwypowiedzitejosoby?Comnieniepokoi,coutrudniaporozu-
miewaniesię?”;3)„Cowwypowiedziachosobystarszejulegacorazwiększym
zmianomwrazzwiekiem?”
.Zadaniemosóbbadanych(opiekunów)byłousto-
sunkowaniesiędokażdegopytaniapoprzezzaznaczenieswojejocenyna5-stop-
niowejskaliprzyodpowiednimhaśle(tj.potencjalnejodpowiedzi).Badacz
skupiłsięnaocenietrzechpoziomówzachowańkomunikacyjnychiopisałtym
samymtrzyrodzajezmianwmowieludzistarzejącychsięfizjologicznie:1)zmia-
nylingwistyczne,czylizmianyskładnioweiprozodyjne;2)zmianykonwersa-
cyjne,takiejakgaśnięciejasnościorazinformatywnościwypowiedzi;3)zmiany
pragmatyczne,ujawniającesięjakocałkowitaniepewnośćkomunikacyjna,nieza-
dowolenie,aktywizacja4skierowananasiebie(Tłokiński,1990,s.38-101).
Większezainteresowaniebadaczyzagadnieniemmowyikomunikacjiosób
wwiekusenioralnymstarzejącychsięfizjologiczniepojawiłosięznaczniepóź-
niej,bodopieronapoczątkuXXIwieku(Świątek,2007;Stolarczyk-Zielonka,
2010;Krajewska,2012;Milewski,Kaczorowska-Bray,2014;TłokińskiiOlszew-
ski,2014;2015;Kluj-KozłowskaiSitek,2016;Milewski,Kaczorowska-Bray,
Kamińska,2016;Humeniuk,2017;Milewski,Kaczorowska-Bray,2017;Micha-
lik,Kaczorowska-Bray,Milewski,Solak,2018).Wwiększościsątojednakprace
ocharakterzeartykułównaukowych,aniemonografiiwyczerpującychcałościo-
wozagadnieniemowyijęzykaosóbwwiekusenioralnym.
Ważnąicennąmonografią,stanowiącązbiórartykułówdotyczącychlogope-
dycznychaspektówgeriatriiorazgerontologii,jestNowalogopedia,t.5:Diagnoza
4Aktywizacjaskierowananasiebiewzmagazachowaniajęzykowedokonującesię
wtzw.mowiewewnętrznej.Naoznaczeniemowywewnętrznejstosujesiętakżetermin
cerebracja(BaudouindeCourtenay,1889;Kaczmarek,1988).Wynikiemmowywe-
wnętrznejjestpozbawionypostacidźwiękowejtekstpomyślany(Grabias,1997b,s.10).
