Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żehamowanieucieczkizgettamogłobybyćspołeczniepostrzeganejako
wsparcieniemieckiejwładzy:„Gdybyśmytegozabronili,bylibyśmy
wspólnikamiNiemcówwichzamiarachiuczynkach”95.Wypowiedź
rabina–wskazującanadrogęrozumowaniabeitdinu,któryuznał,
żeczasZagładyrozsadzaramyhalachynawetwtakspecyficznych
punktachjakmicwy,codoktórychstosujesięzasadęjeharegwe-al
jaawor,natleówczesnegostanuegzegezyhalachicznej–możnauznać
zabardzoodważną,jeślinierewolucyjną.Wydajesię,żeAwigdorbył
tegoświadomyiwksiążceopublikowanejw1950r.nienapisałjasno,
jakadecyzjazostałaostateczniepodjęta.Aluzjedotejsytuacjimożna
znaleźćwjegopracy,którawyszłarokwcześniej,choćnawettamnie
znajdziemyjasnejodpowiedzi96:
„Bardzodużoczasuzajęłanam,mnieiinnymczłonkombeitdinu,
dyskusjanadtymzagadnieniem,paręnocyrozmawialiśmy,aleteraz
lepiejotymzamilknąć”97.Pozarozważaniamihalachicznymizawartymi
wtychpismachobecnesąwnichwskazanianastraszliwą
odpowiedzialność,jakaspoczywałanaprzywódcachżydowskich
wczasieZagłady–szczególniezaśnarabinach.
Wstępyrabiniczne,atakżeinneźródłapokazują,żerabininiedziałali
wpróżni.Opróczkontaktów,jakieutrzymywalizoficjalnąwładzą,
zwracalisięporadędoinnychuczonychzichgminlubspoza.Mimo
żeniemożnarozpatrywaćtychpowiązańjakoponadgminnego
zorganizowanegopodziemia,niewolnoteżzupełnieabstrahować
odistnieniategotypuwewnątrzżydowskiejkomunikacji.
Rabiniczęstoodpowiadalinapytaniastawianeimzarównoprzez
osobyprywatne,jakiwimieniucałychgmin.Jednocześniewielerazy
bylirównieżinicjatoramidziałańwykraczającychpozaichzwyczajową
domenęzwiązanązrozstrzygnięciamihalachicznymi.Dlategoistotne
jest,bywidziećwtejaktywnościkolejnyaspektżydowskichreakcji
naokupacjęniemieckąiwłączyćjądogłównegonurtubadańnad
Zagładąorazogólnienadnowożytnąhistoriąnarodużydowskiego.
Jakwidać,nawetcibadacze,którzyniekonieczniechcąsięskupiać
nażyciureligijnym,mogąznaleźćwewstępachdodziełrabinów,
atakżewinnychźródłachwytworzonychprzezreligijnychŻydów
