Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JehudzieAriemuMarksonowizazlokalizowanietegodokumentuizwrócenieuwaginaróżnejego
konteksty.
57Mandelbojm,
JesziwasChachmejLublin
…,s.95–96.
58
Ibidem
,s.96.Natematjegosmutkuzwiązanegozodcięciemsięodrodzinnegodomuzob.też
relacjaL.LejbelaJudyw:ChanaRotenberg,
Ejchlojadati:dorszenibe-masametaltel
,BnejBrak:
GanzachKiduszha-Szem,777[2017],s.319.
59Prager,
Elesze-lonichneu
…,s.349–350.
60ZróżnychlistówwysyłanychdoGelmanawynika,żewmaju1934r.byłonjużzpowrotem
wdomuwWiedniu(Klugman,
Orzroale-cadik
…,s.579).
61Hiwner,
Ha-Chajimke-sipur
…,s.31.
62JehoszuaBlau,wywiadprzeprowadzonyprzezautorkę,16XI2017r.
63Klugman,
Orzroale-cadik
…,s.577,zob.teżs.574;Mandelbojm,
JesziwasChachmej
Lublin
…,s.98(komentarzPinchasaEljahuAltera,synarabinaJaakowaMedana,dolistu
adresowanegodoMatysaGelmana).
64GanzachKiduszha-Szem,Zagłada,Reakcjeżydowskie:typy,t.50,dok.38,MoszeGrazowski,
DwalistynapisanedoMatatjiwpoczątkachjegochasydzkiejdrogi,26VI1934i18X1938r.,s.2–3.
PierwszylistdoMatatji(z26VI1934r.)kończysięsłowami:„PrzyjacielTwój,któregonieznasz”.Zob.
też:Klugman,
Orzroale-cadik
…,s.579(listMendelegoLimanowica),s.581(listBecalelaEjbszica).
65Klugman,
Orzroale-cadik
…,s.579.
66Naprzykładwpołowielattrzydziestychpojawiłsiępomysł,abyMatysdołączyłdozałożonej
wZiemiIzraelaJesziwatChiduszejha-RawIcchakMeir.Zob.listrabinaSanderaDrengeraz28VII
1936r.:„PrzytejokazjichciałemprzypomniećwzamianosprawiemłodzieńcaMatatjizWiednia,
którynapisałdomniejeszczepodczaspobytuWielmożnegoAdmora,niechBógbłogosławi
godobrymidługimżyciem,amen,wŚwiętejZiemi,aterazczas,bymonimwspomniał…Bomoim
zdaniem,niechBógbłogosławi,jesttowielkałaskadlajesziwy,chłopaktenjestbowiem
obdarzonymmądrościąwielkimsynemTory,którychasydyzmiToręłączywjedno.Imimonie
otrzymałemodniegowostatnimczasieżadnegolistuwtejsprawieiniewiem,czytrwaonprzy
swympierwotnympragnieniu,bypojechaćdoErecIsrael,leczjeślimiałobysiętourzeczywistnić,
będęmógłgospytaćipewienjestem,żesięzgodzi”(
ibidem
,s.583).
67JehudaAriLejbHejna,
SeferlikutejJehuda:maamarimjakarimalha-Torameetawotaj
rabotejnuha-kdoszim,ZecherCadikimu-Kdoszimli-Wrachale-Chajejha-Olamha-Baalchumesz
dwarim
,BnejBrak773[2013],s.221.
68ChajimAwrahamJamnik
,AjinJaakowha-mefoar:Agadotha-Szasgokolha-mifraszim
mesudarimle-riszonabe-otijotmeirotejnajim,msechatbrachot
,Jeruszalaim771[2011],s.26;
ChajimIcchakSzwirc,
Pesach
,Nisan771[2011],s.40.DawidAwrahamMandelbojm,
SeferKochawej
or:mechilmichtawejTora,michtawejchizukwe-hitorerutmeettalmidejJesziwatChachmejLublin
aszernispube-Szoa
,t.2,BnejBrak:Gal-EdMureszetChachmejPolin,763[2003],s.196.
69Tekstpiosenkiwjidyszipohebrajskuzob.Knoblewic,
Jemejmeguraj
…,s.270.Odnośnie
dopoglądówGelmananatemat„rezygnacjizsiebie”icałkowitegooddaniasięświatuTory
iprzykazańzob.Rotenberg,
Ejchlojadati
…,s.323.
70MoszeJechezkel[Prager],
Matjahuha-gibor
…,s.30,listrabiegoTuwiiRosenwasera,12V1938
(31ijar698).
71Napoczątku1938r.Gelmandowiedziałsię,żeojcazmuszonodoopuszczeniaWiednia,
żeprzebywaonweLwowieimasparaliżowanąnogęorazpragniezobaczyćsyna.Matysszybko
skonsultowałsięzrabimGer,którypobłogosławiłgonadrogę:„Przybyłemiodkryłem,żeojciecmój
niejestjużchorynaciele,bowyzdrowiałjużzparaliżu[nogi,októrymmudonosiłH.D.],lecz
naumyśle,przepełnionytroskamiiczarnągoryczą.Jestbowiemdużykłopotzmoimbratem,
aistraciłondużomajątku,straszliwierozpaczainiechcejużdłużejżyć”(
ibidem
,s.30,listrabiego
TuwiiRosenwasera,17II1938(17ijar698).
72Rubinsztajn,
We-Emunatchaba-lejlot
…,s.173;Prager,
Elesze-lonichneu
…,s.32;Simcha,
Le-
Maan
…,s.34.
73ListGelmanaz29XII1938r.,zob.MoszeJechezkel[Prager],
Matjahuha-gibor
…,s.30.
74
Ibidem
.Zob.teżMandelbojm,
SeferKochawejor
…,s.205.
75
Ibidem
,s.202.
76RabinM.Berman,
Me-Afelale-ora:sipurchajimlojeamenalsz-nakambi-mewakszejreeto.
SzalomDawidHorowic,ZecherCadikli-Wracha
,MosafSzabatKodesz[MisudJeterNeeman]
(Parasza
Wa-Igasz
,4tewet772[2012]),z.13,s.19.
77EliRozmarin,
RabiIsraelBraun:zichronot
,„Ha-Modija”,24szwat778[2018],s.45–46.
78Rubinsztajn,
We-Emunatchaba-lejlot
…,s.171–173.Podobnesłowapojawiająsięwrozmowach
rabinaJehudyAriegoMarksonazrabinemMeiremZilbersztajnem,rebechasydówGerwJerozolimie
(26IV2018r.).
79Simcha,
Le-Maan
…,s.32.
80Klugman,
Orzroale-cadik
…,s.581.
81JosefFridenzon,
Machteretchasiditbe-Szidlowce
,„Zachor”741[1981],nr1,s.118;Yad
Vashem,SalaImion,nr206601,MatitjahuGelman,formularzświadectwa.