Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
poświęconemudziełuSzestowa,zatytułowanego„Zgłębiwątpliwości
irozpaczy”72.WesejutymCajtlinpodejmujekwestięskrajnejnegacji
wszelkichwartościisensuwświecie,wyrażonejwmyśliSzestowa:„Friedrich
Nietzscheprzyszedłiodrzuciłwszystko,coludzkie,czyniącwtensposób
miejscedlaNadczłowieka.LewSzestow[…]przyszedłiwyniósłodrzucenie
wszystkiegocoludzkiedoszokującego,wspaniałegopoziomudoskonałości;
rozpoznałbowiem,żekoncepcjaNadczłowiekajesttakże«ludzka,nazbyt
ludzka»,awszystkocoludzkie–choćbynawetprzybranenajwspanialszymi
wytworamifilozofii,naukiipoezji–jestniczyminnymjakmarnościąipogonią
zawiatrem”73.Cajtlinrozumiałjednak,żenegowaniewartościżycia
ibezgraniczny,miażdżącykrytycyzmSzestowamiałyukazaćBoga,skoro
zauważył:„SzestowkontynuujepodjętąprzezHume’akrytykęludzkiej
percepcji;staraniaSchopenhauera,byodmówićżyciujakiejkolwiekwartości,
krytykęczłowiekaiwszystkiego,cowjegogestii,podjętąprzezNietzschego;
wysiłkiRousseauiTołstoja,byzanegowaćwszystko,cookreślasięmianem
kulturyicywilizacji;Dostojewskiego[…],iztejwłaśniegłębinynicościwoła
doBogaCudownego”74.„Przezrozpoznanienieważnościwszystkiego
coludzkieszuka«Tego,którypowiedziałistałsięświat»”75.
ZgodnieztymmodelempisarstwoSzapiryniejestprzejawem
spolaryzowanegożyciaprowadzonegomiędzytrybemkreatywnegotworzenia
arzeczywistościąnaznaczonąśmierciąizniszczeniem.Gorzkaegzystencja,
naktórąbyłskazany,jużstraciławszelkisens,adzieła,którepisał,byłytym,
comożnazanieśćprzedobliczeBoga,żeprzywołamtalmudycznyaforyzm:
„godnypochwałyjestten,ktoprzychodzituzeswoiminaukami”76.Szapironie
zapisujeswoichkazańdlainnych,aleraczejdlasiebiesamego;jak
toodnotowałwinnymmiejscu:„Zauważ,żeczłowiekniepiszewyłączniedla
innych[…],lecztakżezapisujedlasiebie”77;„Każde[osobiste]wrażenie
[
roszem
]wymagapapieruimiejscadozapisania”78.Rękopisjestzałożoną
przezrabinaSzapiręofiarązażyciewieczne:„przygotujsięwprzedsionku,byś
mógłwejśćdopałacu”79.
Rękopis„Kazańzlatszału”jestświadectwempisarstwawcieniuśmierci.
Wartykulezostałyprzedstawionetrzyfilozoficzneipsychologicznewyjaśnienia
tegozjawiska,interpretującejejako:
1)ignorowanieświata:próbęzapobieżenianieuniknionejśmierci;
2)triumfnadświatem:urzeczywistnianiewolnościwświeciepozbawionym
wolności;
3)rozczarowanieświatem:przezrozpoznanienieważnościwszystkiego
coludzkiedążysiędo„Tego,którypowiedziałistałsięświat”.
Fenomenologiacierpienia
Zasugerowaneprzezemniewcześniejinterpretacje„pisarstwawcieniu
śmierci”uprawianegoprzezSzapiręopierająsięnazałożeniu,żeistniałjakiś
zewnętrznypowódiceltejdziałalności.Możnajednakpodejśćdotego
zagadnieniazzupełnieinnejperspektywy.Zauważmy,żekazaniarabina
Szapiryniezawierajążadnejjasnoizniezachwianymprzekonaniemwyłożonej
doktrynyaniteż–jakwidzieliśmy–rabinSzapironieukrywaswoich
wątpliwości80.Ztegopowodujegokazaniasąnietyledążeniem
doodnalezienia„sensu”,ilepróbąprzeformułowaniaproblemucierpienia
wterminachfenomenologicznychjakoporuszającejpodróży81.DonSeeman
przekonującouzasadnia,żezbiórkazańSzapirynależy„traktowaćtak,jakby
byłpisanyraczejzmyśląorytualnychihermeneutycznychstrategiachniż
przezwzglądnaprzesądzonezgórywnioskiideologiczne,zmyślą
