Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żenieumniejszamwartościzaproponowanejprzezSeemanaskuteczności
rytuału.ChcęjednakodróżnićnauczanieToryprzezpublicznewygłaszanie
kazańodaktuichpóźniejszegospisywania,zwłaszczawświetleomówionych
wcześniejkolejnychadiustacjiikorekt.
Toprawda,żezgodniezżydowskimmistycyzmemrytuałysprowadzają
boskiebłogosławieństwoistojąnastrażykosmosu.Jednakpisanieotymmoże
byćaktem
Toraliszma
–studiowaniemTorydlasamegostudiowaniaTory,
którewtradycjiżydowskiejjestwartościąodługiejhistorii90.Wjudaizmie
nakazstudiowaniaToryprzeważawszystkieinnenakazy(
micwot
)91,przez
comożemygopotraktowaćinaczejniżwszystkieinnerytuały.RabinSzapiro
piszeswojekazania,następniejepoprawiaizapisujepoprawkinamarginesach
rękopisu,potemdodajekolejnepoprawkiiuzupełnienia,itakdalej,irobi
towszystkowobliczugorzkiejrzeczywistości,ponieważwtakiwłaśniesposób
studiujeTorę.Niemarzeczjasnapewności,czytekazaniazostaną
kiedykolwiekznalezione,czyzostanąopublikowane.DlarabinaSzapirynie
matoznaczeniainiewpływatonajegopoczucieobowiązkustudiowaniaTory,
którestałosięczęściąjegoDNA–niemożesięodniegouwolnićnawet
wdramatycznychczasach,takjakniemożeodłączyćsięodtlenu.
JakwskazałSeeman,studiowanieTorywgetcie(orazwszystkieinnerytuały
religijne)niemiałonacelu,bypozostaćprzyterminologiiGeertza,„uczynienia
cierpieniaznośnym”.
Towłaśnieskutecznośćrytuałumiała–wedługArielaEvanaMayse’a–
„niewątpliwieotworzyćserceiobudzićduszępośródsmutku,zniszczeniaibólu
warszawskiegogetta.Wtychstraszliwychwarunkachduchtalmudycznych
imidraszowychhagadoferowałzamiastdoczesnegocierpieniasposób
naprzekroczenieczasu,przejściawświatoświeconejegzegezy”92.Dotyczy
tostudiowaniaźródeł,zktórychkonstruowanejestkazanie,anastępnie
nauczaniaprzezjegowygłaszaniedosłuchaczy.NatymwszakżemógłSzapiro
poprzestać.Skąduniegopotrzeba,byzapisywaćkazania,skądpotrzeba,
bywprowadzaćpoprawki,częstocałkiemdrobne,niezmieniającepierwotnego
sensu.PonadtoSzapiroprzestałwygłaszaćkazanianakrótkoprzedtzw.wielką
akcją,którarozpoczęłasię22lipca1942r.Większośćkorektnaniósłzaś
później,kiedygettojużopustoszało93.Czywobectegoniejestoczywiste,
żerabinSzapironiespisałswychkazań,bywzbudzaćnadziejęlub
samoakceptacjęanizewzględuna„cierpieniedladrugiego”czynawet
„skutecznestrategie,którepozwoląjegouczniomikosmosowiuchronićsię
przedrozpadem”94,skoroniebyłojużżadnychsłuchaczy,żadnego„drugiego”,
żadnychuczniów,akosmossięrozpadł.Sądzę,żejegopisarstwowtamtych
warunkachbyłonajbardziejekstremalnymsposobemwyrażeniawartości
Tora
liszma
–„rytuałusamegodlasiebie”95.
***
Pozaprzywołanymwyznaniemdotyczącymwątpliwościnigdyniedowiemy
sięzwystarczającądoząpewności,jakrabinKalonimusSzapirorozumiał
napięcietowarzyszącetwórczościwcieniuśmierci–jeślidlaniegotakie
napięciewogóleistniało.Takczyinaczejuwzględnienieaspektów
psychologicznychifenomenologicznych,możliwedziękifilologicznemu
badaniukompozycjirękopisu,dajenamszerszespojrzenieniżtowynikające
zanalizysamejtreścikazańiwskazujenauniwersalneznaczenietego
wyjątkowegodokumentu.
Zjęzykaangielskiegoprzełożyła
ElżbietaOlender-Dmowska
