Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Chrzanowska,Zaniedbaneobszaryedukacjipomiędzypedagogikąapedagogikąspecjalną,Kraków2009
ISBN:978-83-7587-297-5,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009.
Wybranekoncepcjemarginalnościiwykluczeniaspołecznego
23
Paradygmatsolidarnościzakłada,żejednymznajważniejszychelementów
państwaispołeczeństwaaktywniobywatele.Równiobywatelestanowiąmoralną
wspólnotę,aprzezaktywnośćobywatelskąnarzeczdobrawspólnegonajlepiejwy-
rażająswojąsolidarnośćzinnymi.Wykluczeniezatem,wświetletegoparadygmatu,
będziepolegałonazerwaniuwięzispołecznejmiędzyjednostkąispołeczeństwem.
Wszyscy,którzyniedadząsięzasymilowaćwewspólnocierównych,solidarnych
iaktywnychobywatelibędąmusielipozostaćnamarginesielubzostanąwykluczeni
zewspólnoty.Wspomnianaaktywnośćobywatelskaodnosisiędowszystkich
wymiarówżycia,organizacjiipodziałupracy,wspólnotykulturowej.
Wparadygmaciespecjalizacjimożnazaobserwowaćdośćczytelneodwołanie
dopoglądówliberalnych.Tucentralneznaczeniemawolnośćjednostki.Państwo
iinnewspólnotyniepowinnyingerowaćwjejprywatnesprawy.Zadaniempaństwa
jestzagwarantowanieprawadospokojnego,prywatnegożycia.Wykluczeniebędzie
konsekwencjąspecjalizacji,społecznegozróżnicowania,ekonomicznegopodziału
pracy,oddzieleniaróżnychsferżyciazbiorowego.Wykluczenieodzwierciedlazatem
dyskryminację,wynikaznieskutecznegooddzieleniasferspołecznych,stosowania
regułniewłaściwychdladanejsferylubprzeszkódwswobodnymruchuiwymianie
międzysferami.
Trzeciparadygmatpodkreślawstatusieobywatelaznaczenienietylkopraw
osobistych,lecztakżespołecznych.Zestawprawobywatelskichmaumożliwić
uczestnictwoiintegracjęspołeczną.Wykluczenienatomiastjesttuujmowanejako
konsekwencjapowstaniaidziałaniamonopoligrupowych.Różnegrupyspołeczne
mogąsięzamykaćprzedinnymilubwykluczyćkogośzeswojegoskładu,opierającsię
natym,jakitypwięzijełączy.MaxWeber19używapojęcia„zamknięcie”,określając
procespodporządkowania,zapomocąktóregojednagrupamonopolizujekorzyści,
ograniczającdostępdonichpozostałymjednostkom,uznawanymzagorszealbo
nieuprawnione.Podstawąograniczeniadostępulubwykluczeniazzyskówmoże
byćdowolnacecha.Whistoriinajczęściejbyłynią:rasa,pochodzenie,wyznanie,
wykształcenie.Podziałna„insiderów”i„outsiderów”,zwykluczeniemtych
ostatnich,możebyćniebezpieczny.Niewielepodmiotówpoddasięwykluczeniu
bezwalki.Stądnależysięspodziewaćichreakcjiioporu.Odpowiedziąmożebyć
wewnętrznakonsolidacjaikumulacjazasobów,codoprowadzidopowstaniatzw.
podwójnegozamknięciaicozatymidziewykluczeniagrupjeszczesłabszych.
Zperspektywyparadygmatumonopolumożnawykluczyćkażdegoiwszystkich,
inadobrąsprawę,trudnosięprzednimzabezpieczyć.Dospołecznegozamknięcia
dochodziwtedy,kiedyinstytucjonalneczykulturowerozróżnienianietylkotworzą
granice,lecztakżeutrzymywanepoto,byutrwalaćnierówności.Wykluczeni
stająsięwówczaszarównooutsiderami,jakizdominowanymi.
19M.Weber,Dziełazebranezsocjologiireligii.Etykagospodarczareligiiświatowych,t.3,przeł.
T.Zatorski,G.Sowiński,D.Motak,Nomos,Kraków2000.