Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Chrzanowska,Zaniedbaneobszaryedukacji–pomiędzypedagogikąapedagogikąspecjalną,Kraków2009
ISBN:978-83-7587-297-5,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009.
Wybranekoncepcjemarginalnościiwykluczeniaspołecznego
25
przyczynąnierówności.Świadczeniaspołecznenarzeczmarginalizowanychsą
wtymdyskursietraktowanejakobezzasadne,ponieważszkodząpotencjalnemu
odbiorcy,demobilizującgoi„uzależniając”.Jakiekolwiekuzależnienieodpomocy
publicznejjestkrytykowane.
Oproblemiewykluczeniamożnazatemmówićwwielukontekstach.Jed-
nymznichjeststopieńuczestnictwawżyciuspołecznym,awłaściwiejegobrak
(niezdolnośćczyniemożnośćuczestniczenia),innymzaśdostępdozasobów,dóbr
publicznych,awrzeczywistościjegoograniczenie.Podobnierzeczsięmazprawami
społecznymi,którychwefekciewykluczenia,osobiebądźgrupiespołecznejsię
odmawia,czyteżsąonerealizowanejedyniewniewielkimstopniu.Jestwreszcie
kontekstubóstwaideprywacji–dlaniektórychprzyczyna,dlainnychskutek
wykluczenia.
K.W.Frieske21zauważa,żezawszeiwkażdymspołeczeństwiemożnadostrzec
ludzi,którzyzróżnychpowodówuczestnicząwżyciuzbiorowymwmniejszym
stopniuniżpozostali.Stopniowalnośćuczestnictwaniejestbezznaczenia,ponieważ
niskagradacjawtymzakresiemożebyćodczytywanajakocechamarginalizacji.
WzwiązkuztymK.W.Frieskemówiodwóchrodzajachmarginalizacji(margi-
nalności).Wpierwszymzostajeuwypuklonakulturowaobcośćjednostekigrup,
którychobyczaje,wartości,normy,wzorypoznawczebądźsposobypercepcjina
tyleróżniąsięoddominującejkulturyichotoczenia,żeutrudniająprocesykomu-
nikowaniasięznim,korzystaniazinstytucji,pomyślnąpartycypacjęspołeczną.
Wdrugimujęciumarginalnośćpojmujesięjakodeficytstatusowychuprawnień
przysługującychczłonkomzbiorowości22.Tedwasposobyujęciamarginalizacji
iwykluczeniamajązesobąwielewspólnego.Byodróżnićmarginalizacjęod
wykluczeniawkontekścieuczestnictwawżyciuspołecznym,należyzauważyć,że
wprzypadkumarginalizacjimamydoczynieniazograniczeniemuczestnictwa,
wwykluczeniuzaśzjegobrakiem.Różnicapolegazatemnanasileniuzjawiska.
Potoczniejednakpojęciatesączęstotraktowanesynonimicznie.Marginalizacja
możeprzecieżmiećróżnąmocsprawcząiwkonsekwencjiwzrastanianegatywnych
zjawiskdoprowadzićdobrakuuczestnictwa,azatemwykluczenia.
PodobnestanowiskoprzyjmujeA.Radziewicz-Winnicki,stwierdzając,że
zdużymuproszczeniemmożnaprzyjąć,iżekskluzja(wykluczenie)to„bardziej
zaawansowanamarginalizacja”lub„marginalnośćzaawansowana”23.
21K.W.Frieske,P.Poławski,Procesymarginalizacjispołecznej:korelatybiedyispołecznegonieprzysto-
sowania[w:]K.W.Frieske,P.Poławski,Opiekaikontrola.Instytucjewobecproblemówspołecznych,
Śląsk,Katowice1998.
22K.W.Frieske,Ofiarysukcesu.ZjawiskamarginalizacjispołecznejwPolsce,WydawnictwoISUW,
Warszawa1997.
23AutorpowołujesięnakoncepcjęLocaWacquanta,zob.L.J.D.Wacquant,TeRiseofAdvanced
Marginality:Notesonit’sNatureandImplications,„ActaSociologica”1996,nr2,za:A.Radziewicz-
Winnicki,Pedagogikaspołeczna...,dz.cyt.,s.253.
