Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HubertIzdebski
przedewszystkimniemieckich,takżepodstawy
tynentalnejEuropie,wszczególnościwNiem-
przyszłejkonstrukcjisłużbycywilnej.
czech,wciąguXIXw.wrazzrozwojemkonsty-
Monarchiiabsolutnejbrakowałojednak
tucjonalizmuiustalaniemsięzasadylegalizmu
takistotnegoskładnikaadministracjipublicz-
jakoprzeciwstawieniaPolizeistaat(Izdebski
nejwspółczesnegoliberalnegopaństwade-
2006b).
mokratycznego,jakimjestścisłyzwiązekmię-
Administracjępublicznąrozumianowre-
dzyadministracjąaprawem,przedewszystkim
zultaciejakoinstrumentwykonywaniaprze-
prawemadministracyjnym.Wabsolutnychmo-
pisówustawiinnychformalnychźródełpra-
narchiachXVIIIw.,zwłaszczaniemieckich,do-
wa,anaukąoadministracjipublicznejstałasię
minowałateoriapolicji(Polizei),opierającasię
wdużejmierzekształtującasięwrazzRechts-
na„prawiepolicji”,któreznaturyrzeczymia-
staatnaukaprawaadministracyjnego.Skupiała
łoprzysługiwaćmonarsze.Prawotorozumiano
sięona–obokdecentralizacjijakoreakcjina
jakoupoważnieniemonarchydointerwenio-
absolutystycznącentralizację–nazagadnie-
waniawdowolnymtrybieizakresiewjakie-
niuprawnychpodstawinterwencjiadministra-
kolwieksprawypoddanychpodjednymtylko
cji,wszczególnościdecyzjiadministracyjnych,
warunkiem.Mianowicie,interwencjęuzasad-
niaćmusiaływzględydobrawspólnego,przed-
stawianejako–cobyłowówczaspopularnym
terminem–jakoracjastanulub–coutrzyma-
łosię,choćwzupełnieinnymotoczeniupraw-
nym,dodziś–jakointerespubliczny.Dobro
wspólnebyło,oczywiście,przedmiotemoceny
monarchylubupoważnionychprzezeńurzęd-
ników.Prowadziłotodopraktyki„państwapo-
licyjnego”(Polizeistaat),któregopoddanizmu-
szenibyliznosićwszelkieaktyreprezentantów
oraznasądowejkontrolilegalnościtychdecyzji,
jakrównież,corazczęściej,naprocedurzepro-
wadzącejdoichwydania.Wrezultaciedocho-
dziłodokształtowaniasięformalistycznegopo-
dejściadoadministracji–przyniedostrzeganiu,
wcześniejoczywistego,widzeniaadministra-
cjijakoaktywnegodostawcyróżnegorodzaju
usługpublicznych.Takiepodejściemiałopo-
wrócićznaczniepóźniej,powyzwoleniusiętak-
żezzafascynowaniainnymiaspektamiadmini-
władzypaństwowej(stądteżfrancuskanazwa:
stracji,mianowiciejejzwiązkamizpolityką.
régimedebonplaisir).
Dorobek„państwaprawnego”,trzebadodać,
Ztegopowodu,naukaadministracjitypowa
jestniezbędnydlanależytegowykonywaniakla-
dlaXVIIIw.naukapolicji(Polizeiwissenschaft)
sycznejwładczejfunkcjiadministracjipublicz-
–byłazbioremproponowanychdziałańadmi-
nej,mianowicieadministracjireglamentacyjno-
nistracjimonarszej.Nawetjeżelipropozycjete
-porządkowej,wyrażającejsięprzedewszystkim
łączyłysięzewskazywaniemprawnychpodstaw
przezwydawanieaktówprawnych:abstrakcyj-
interwencji–wwarunkachkoncentracji,anie
nychigeneralnych(przepisywykonawcze,ak-
podziałuwładzy–dotyczyćonemogłyjedy-
typrawamiejscowego)ikonkretno-indywidu-
nieaktówwydawanychprzezmonarchę:edyk-
alnych(decyzjeadministracyjne).
tów,dekretówczyordonansów,amonarchanie
Jużwtymmiejscutrzebazauważyć,żeko-
mógłpodlegaćprawu,którestanowił.
lejnepodejściadoadministracjipublicznejnie
Współczesnyzwiązekmiędzyadministra-
polegałynacałkowitymzerwaniuzdorobkiem
cjąpublicznąiprawempoleganapodporząd-
poprzednichpodejść.Przeciwnie,możnamó-
kowaniucałejwładzywykonawczej,wtymad-
wićonakładaniusięnasiebiekolejnychwarstw,
ministracji,prawu.Podporządkowanietosta-
łącznieskładającychsięnawspółczesnykształt
nowinajważniejszyaspekt„rządówprawa”(ru-
administracjipublicznejinasposóbmyślenia
leoflaw)–zasady,którarozwijasięwAnglii
oadministracjipublicznej.
odśredniowiecza–lub„państwaprawnego”
(Rechtsstaat)–pojęciawprowadzonegowkon-
10
