Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wielopoziomowezarządzanie–wariantywschodnie.Wyłaniającesięwzorcezarządzaniarozwojem…
nakznaczącąrolęwwywołaniuzmianyinstytu-
Przedprzyjęciemraminstytucjonalnychnie-
cjonalnegokrajobrazuwukładzieterytorialnym
zbędnychdlaspełnieniaunijnychwarunków
winteresującychnaskrajachiupodmiotowi-
uczestnictwawfunduszachstrukturalnych,za-
łyróżnychaktorówterytorialnych,poprzezdo-
równooddolnapresja,jakizdolnośćpaństwa
starczenieimkapitałukulturowego(know-how
dowzmocnieniairozwinięciapolitykrozwo-
orazumiejętnościzapewnianeprzezróżnefor-
juterytorialnegowkrajachEuropyŚrodkowo-
myszkoleniaiprogramybliźniacze)orazkapi-
Wschodniejmiałyniewielkąsiłę.Regionalne
tałuspołecznego(włączenieichdoróżnorod-
instytucjeiaktorzy,oilewogólebyli,bylisłabi,
nychkrajowychitransnarodowychprogramów
izpewnymidostrzegalnymiwyjątkaminiesko-
iprojektów,zachęcającedowewnątrz-imię-
ordynowaneinterwencjeministerstwsektoro-
dzyregionalnejkoordynacjidziałań(networking)
wychzdominowałyrozwójjednostekterytorial-
iprowadzącedorozwijaniaterytorialnychform
nych.Słabymspołeczeństwomobywatelskim
współdziałaniaiodpowiednichwięzitransnaro-
wkrajachEuropyŚrodkowo-Wschodniejbra-
dowych).Takżedziękirozpowszechnianiuwizji,
kowałoodpowiedniejorganizacjiterytorialnej
ideiinormzwiązanychzrozwojemoddolnym
państwa,abymogłyupolitycznićiefektywnie
UEodegraławażnąrolęwustanowieniui/lub
wyrazićwpostacioczekiwańproblemyteryto-
wzmocnieniu„regionalizmu”wtychkrajach.
rialnewynikającezgospodarczejtransformacji.
Iwkońcu,unijneprogramypomocowemiały
Zkoleipostroniecentralnychstrukturpaństwa,
istotneznaczeniewprawiewszystkichnowych
pozasłabąmotywacją,brakbyłowwiększo-
krajachczłonkowskich,dlategożezachęcałydo
ściprzypadkówodpowiednichzasobówiumie-
eksperymentowaniawodniesieniudotworzenia
jętnościorazkoordynacjidziałaniaministerstw
iwdrażaniaprogramówrozwojowychwramach
branżowych,abymóceksperymentowaćzpro-
politykistrukturalnej,prowadzonejprzezkształ-
wadzeniempolitykiwmechanizmiezdecen-
towaniesieciwspółdziałaniapublicznychakto-
tralizowanym,zintegrowanymiwłączającym
rówregionalnychikrajowychorazaktorównie-
strukturyterytorialne.
publicznych4.
WarunkistawianeprzezUEorazprzedak-
cesyjneprogramypomocowemiałyspowodo-
4NaprzykładwCzechachwroku2000trzyregiony
waćwyjściezinstytucjonalnejstagnacji,poczę-
NUTSIIzostaływybranewramachprogramupomo-
ścipoprzezwzmocnienie(wniektórychkrajach
cowegoPHAREdosymulacjiRegionalnychProgramów
Operacyjnych(Północno-ZachodniaBohemia,Północne
MorawyiCentralneMorawy).Tosamostałosięna
Węgrzech,gdziewramachPHAREzaczętowcześniej
wywołanie)oddolnegozapotrzebowaniana
zmianęsposobuzarządzaniarozwojemteryto-
rialnym,apoczęściwnastępstwiepodniesienia
eksperymentowaćzprogramamiwspierającymirozwój
zdolnościdodziałaniaodgóry.Obaczynnikiwy-
strukturyinstytucjonalnej,abyumożliwićrządowiwłącze-
wołałyznaczącezmianywzakresieregionalnej
nieaktorówz„regionówstatystycznych”wprowadzenie
instytucjonalizacji,zaśwprzypadkuniektórych
politykirozwojuregionalnego.ProgramPHAREwspierał
krajów,jaknaprzykładWęgier,doprowadziłydo
powstawaniepierwszychAgencjiRozwojuRegionalnego
powołaniaregionalnychstrukturpaństwa,wspo-
naWęgrzechipoprzezPHAREUEwpływałanaliczbę
ikształtregionówrozwojowych,jakiichstrukturęorga-
nizacyjną(Hughes,Sasse,Gordon2004).
WPolscetowarzyszący(encompassing)PHARE
magajączarazemichzdolnośćdoprojektowania,
wdrażania,administrowaniaimonitorowania
wieloletnichzintegrowanychplanówrozwoju.
ProgramEkonomicznejiSpołecznejSpójności(ESC)
Równieżtesameprogramyodegrałycentral-
odegrałważnąrolęwrozwojuregionalnychzdolności
nąrolęwzapełnianiutychobszarówinstytucjo-
absorpcjifunduszystrukturalnych.Administrowanie
nalnychaktorami,którychpotrzebyizdolno-
projektamiwramachtegoprogramubyłoprowadzone
ściumożliwiałyimuczestnictwowprowadzeniu
równolegleprzezdwarodzajestrukturorganizacyjnych:
zarządzanieprojektami,podkątemzapewnieniaich
zgodnościzregionalnymistrategiamirozwojunależa-
łodourzędówmarszałkowskich.Natomiastmonitoring
politykirozwojuregionalnegoorazjejwdrażaniu
zgodniezregułamifunduszystrukturalnych.
Mniejwięcejod2000r.,wokresiebezpośred-
realizacjiprojektóworazichfinansowaniepozostawało
niopoprzedzającymakcesję,Komisjazmieni-
wgestiiurzędówwojewodów,którzysąreprezentantami
łaswojepriorytetyiużyłabodźców,abyprzy-
rząduwregionie.
szłekrajeczłonkowskieskierowaćkubardziej
13
