Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JerzyHausner
Atrybutempodmiotowościjestzateminten-
sującyschematanalityczny:informacje–wie-
cjonalnośćdziałania,cooznacza,żepodmiotja-
dza–mądrość.Wynikazniego,żemądrośćnie
koDświadomeja”postępujewstosunkudooto-
jestposiadanieminformacji,aletakżedoświad-
czeniazokreślonąintencją,uświadomionym
czeniaiumiejętnościjejzastosowania.Wiedza,
zamiarem.Tymsamymniemusidziałaćwy-
azwłaszczasamowiedza,obejmujerównieżte
łącznietakjakdziała,mógłbydziałaćinaczej.
składowe.
Składnikiemsamoświadomościjestnietylko
WtekścieGizyznajdujesięjeszczeinnaistot-
Dobserwuję”,lecztakżeDmogę”.Wkonsekwen-
nadlamniesugestia.Mianowicie,odwołujesię
cjipercepcja(szerzej:poznanie)idziałanienie
onadopogląduGeorgaSimmela(1975),któ-
sąostrorozdzielone.Percepcjajestjegopierwszą
ryuważa,żepodmiotyspołecznemogąprzeciw-
fazą,działaniezaśtofizycznywyrazintencjonal-
stawiaćsięiprzeciwdziałaćwarunkującymsię
ności(Merleau-Ponty1962,s.137).
wzajemniespontanicznymstosunkomdziękite-
Wświeciespołecznymzzałożeniawystępu-
mu,żeuzyskująsamoistnośćiautonomię.Oile
jewieluuczestników,którzymają(reprezentują)
zrozumieniekategoriiautonomiipodmiotuspo-
odmienneperspektywypoznawcze.Zakładam
łecznegoniewydajesięspecjalnekłopotliwe
jednocześnie,żeliczbaświatopoglądowychnar-
(możnająprostozinterpretowaćjakozdolność
racjijestpotencjalnienieograniczona,pojawia-
uczestnikówładuspołecznegodosamookre-
niesiębowiemnowychuczestnikóworazmo-
śleniasięwzględeminnychuczestników),oty-
dyfikowanietożsamościjużwystępującychjest
letrudniejszadowyjaśnieniajestkategoriaDsa-
nieuchronne.Podmiotowośćoznaczawkon-
moistności”.Ponieważsądzę,żepodmiotowość
sekwencjitakżeperspektywępoznawczą,tzn.
jestnastępstwemspołecznychinterakcji,nieje-
zdolnośćdosamookreśleniaisformułowania
stemskłonnyuznać,iżDsamoistność”impliku-
swojejżyciowejnarracji.
jesamoformowaniesię.Tobyłobyzbytmocne.
Zatempodmiotowościniemożnaoderwać
Intuicjapodpowiada,abyiśćturaczejwkierun-
odzagadnieniapoznaniaiwiedzy.AnnaGiza
kuzdolnościuczestnikówładuspołecznegodo
(2012)wreferacieDSpołeczeństwojakopro-
konstytuowaniasię,cowprzypadkupodmiotów
blemkoordynacji:rolawiedzywstanowie-
zbiorowychimplikowałobysamoorganizację.Ta
niubytuspołecznego”,przedstawionymnajed-
kwestiawymagajednakdalszegonamysłu.
nymzespotkańKołaKrakowskiego,stwierdza:
Wtymsamym–jakwidać,inspirującymmo-
DŁatwozauważyć,żeproblemtennosiwszel-
jeprzemyślenia–referacieGizy(2012)znajdu-
kieznamionaproblemu>jajaikury(–jeślibo-
jesiętezawiążącapodmiotowośćześrodowi-
wiem>bytspołeczny(kształtujejednostkową
skiemmaterialnym.Wtymprzypadkuodwołuje
wiedzę(jaktwierdziłDurkheim),toniemoże
sięonadoBrunonaLatoura(2010),któryuwa-
byćonprzeztęwiedzętworzony;zkolei,jeśli
ża,żepodmiotowośćwarunkujeśrodowiskoma-
tojednostkitworzą>bytspołeczny(mocąswojej
terialne,wktórymosadzasięistnieniespołecz-
wiedzy,toniemogąniconimwiedzieć,pókion
ności.Tazależność,zdaniemLatoura,wynika
nieistnieje”.Byćmożezatemzamiastpojęciem
ztego,żewśrodowiskumaterialnym–sposobie
Dbytspołeczny”należyposługiwaćsiępojęciem
ukształtowaniaprzestrzeni,przedmiotachskła-
Dpodmiotu”.Amiędzypodmiotem,działaniem
dającychsięnadorobekgrupy,wtymnośnikach
ipoznaniemniemaprzyczynowo-skutkowego
wiedzy–istniejewieleinformacjiomożliwych
wynikania,istniejenatomiastzwiązekspiralny–
działaniach(afordances).Wtymsensie,wsa-
jednoprzechodziwdrugie,adrugie–wtrzecie.
mymśrodowiskuzawierasię–lubnie–możli-
Wtymujęciupodmiotowośćjestrozpiętamię-
wośćkoordynacji.
dzyobserwacjąiuczestnictwem.
Jestemprzekonany,żeistotnejestspostrze-
Wiedza,wtymsamowiedza,jestelementem
żenie,iżśrodowiskomaterialnestwarzaDmoż-
konstytutywnympodmiotowości.Przyczym
liwośćkoordynacji”działańspołecznych.Ztym,
znaczeniedlaformowaniapodmiotowościma
żesensowniejestmówićwtymprzypadkuowa-
zarównotreśćwiedzy,jakijejformaorazźró-
runkowaniu,alenieodeterminowaniu:tomo-
dła.WreferacieprzedstawionymprzezBartosza
żebyćwięcejniżumożliwianie,leczzpewno-
Józefowskiego(2012)omówionyzostałintere-
ściąmniejniżprzesądzanie.Uznanieśrodowiska
8
