Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Edukacja–dobropubliczneczyprywatne
19
Uzasadnieniemdlaistnieniadóbrpublicznychsąm.in.niedoskonałościmecha-
nizmuwolnegorynku.Jednąznichjestasymetriainformacji.Takasytuacjamo-
żezaistnieć,kiedyklienciniemająmożliwościsprawdzeniajakościnabywanych
produktówlubniesąwstanieocenić,jakiejilościdanegodobrapotrzebują(np.
leków).Innąprzesłankąjestsytuacja,kiedydobroniejestkonsumowanewod-
powiednichproporcjachzpunktuwidzeniainteresuspołecznego(np.edukacja
izdrowie).Zaniedbywaniekonsumpcjitakichdóbrniewpływakorzystnienacałe
społeczeństwo.Możewiązaćsięrównieżzponoszeniemprzezspołeczeństwokosz-
tówtakiegozjawiska.
Dobraprywatnezaśtotakiedobra,którekonsumowaneprzezjednąosobęnie
mogąbyćjednocześniekonsumowaneprzezinneosoby130
Wprzypadkuedukacjinapoziomiewyższymmamydoczynieniazdwomapo-
glądami.Pierwszyznichtraktujejąjakodobropubliczne,zgodniezzałożeniem,
żeedukacjależywinteresienietylkoosóbkształcącychsię,którenabywająwie-
dzęizwiększająswojeszansenakarieręzawodową,aletakżepozostałychgrup
społecznych.Wykształconeelitywpływająnajakośćsprawowanychrządóworaz
sąmotoremgospodarkiprzezcozwiększajądobrobytcałegospołeczeństwa.Wta-
kimrozumieniuistniejeścisłyzwiązekmiędzytzw.interesempublicznymajako-
ściąkształceniailiczbąkształconychosóbnapoziomiewyższym14.Znacznekorzy-
ścispołeczneupatrywanesąrównieżwedukacjijakonarzędziuselekcji.Zgodnie
ztympoglądem,wtrakcieprocesuedukacjirozpoznawanesąumiejętnościpo-
szczególnychosób,coprowadzidolepszegodopasowaniaprzyszłychpracowników
dowykonywanejpracy.Matonastępnieprzełożenienawydajnośćpracy,awefek-
cienakorzyścispołeczne150
Pojawiasięjednakwieległosówmówiących,żeedukacjanapoziomiewyższym
niemożebyćtraktowanawyłączniejakodobropubliczne.WedługN.Barraprze-
mawiazatymfakt,żedostępdoedukacjiwyższejjestograniczony,akonsumenci
musząrywalizowaćomożliwośćstudiowania.Ponadtoedukacjastajesięstopnio-
wodobremekskluzywnym,gdyżcorazczęściejstudiowaniejestodpłatne160
RównieżwedługJ.E.Stiglitzaedukacjaniejestczystymdobrempublicznym.
Świadczyotymfakt,żeHkrańcowykosztwykształceniakolejnejosobyjestowiele
wyższyodzera.Wistociekosztkrańcowyikosztprzeciętnysąwtymprzypadku
wprzybliżeniurówne.Niematakżetechnicznychprzeszkód,abypobieraćodjed-
nostekopłatyzatęusługę”170
13D.Begg,S.Fischer,R.Dornbusch,op.cit.,s.103.
14D.Antonowicz,Uniwersytetprzyszłości.Wyzwaniaimodelepolityki,InstytutSprawPublicznych
Warszawa2005,s.116.
15J.E.Stiglitz,Ekonomiasektorapublicznego,PWNWarszawa2004,s.518.
16Za:D.Antonowicz,op.cit.,s.163.
17J.E.Stiglitz,op.cit.,s.514,516.
