Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
Oświeceniowyarchetypbadaczaodwołujesiędotwórczości,awięcwyko-
rzystaniarozumudoprawdziwegopoznania,atakżedoskonaleniaświatailudzi.
Naukowiectofiguranierozłączniezwiązanazcywilizacjązachodniąiformacją
uniwersytetuśredniowiecznego,apóźniejrenesansowegoihumboldtowskiego.
Współcześniedywersyfikacjamodeliuczelniposthumboldtowskiejorazuniwersytetu
przedsiębiorczegoprowadzidokwestionowaniatejutopijnejmisjitwórczejnauki.
Uczelnie,wzależnościodmisji,bywają„quasi-biznesami”zorientowanyminacele
ekonomicznealbopoprostu„szkołamiwyższymi”skoncentrowanymiwyłączniena
dydaktyce.Wolnośćitwórczośćodgrywająrównieżfundamentalnąrolęwkształceniu
studentów.Klasycznamisjaedukacyjna,odwołującasiędowolnościintelektualnej,
refleksyjnościorazodwagiwpoznawaniuświataizmienianiugonalepsze,miała
byćrealizowanapoprzezrelacjemistrz–uczeń.
DrugapołowaXXwiekuprzyniosłaumasowienieedukacji,równieżnapozio-
miewyższym,którazatraciłaswojąrolękształtowaniaelitintelektualnych,awwięk-
szymstopniuskoncentrowałasięnaprzekazaniupakietówkompetencjizawodowych
potrzebnychnarynkupracy.Jednakwsferzeaksjologicznejkulturaakademicka
ipracownicyuczelninadalorientująsięnawolnośćnaukiitwórczośćjakoczęść
etosuakademickiego.
Zkoleiistotązarządzaniajestsprawowaniewładzyikontrolimenedżerskiej.
Oczywiścieniewykluczatowolnościikreatywności,alejednakprzenosiciężarwar-
tościzdziałalnościtwórczejnadziałalnośćorganizacyjną.Głównynurtzarządzania
oferujenamprzeracjonalizowanąwizjęrzeczywistości.Poprzezplanowanie,koordy-
nacjępracy,kierowanieikontrolowanie,wedleklasycznychfunkcjikierowniczych
Henry’egoFayola,jesteśmywstaniekształtowaćrzeczywistośćdlarealizacjicelów
organizacyjnych.Kontrolamenedżerskanadorganizacjąmabyćrezultatemrozwoju
zarządzaniajakonauki,aprzedewszystkimjegozastosowaniawpraktyce.
Menedżer,wtakimneopozytywistycznymideale,wdrażasprawdzoneosiągnię-
cianauki,używaichzgodniezeswymikompetencjamiwokreślonymkontekście
społeczno-kulturowym.Posługujesięosiągnięciaminauki,mającejatrybutyrzemio-
słaisztuki,dlacelówpraktycznych.Wartoprzyjrzećsięcharakterystycezarządzania
akademickiego,którestanowihybrydętradycji,organizacjiikulturyuniwersytetu
humboldtowskiegozewspółczesnąwiedząipraktykązarządzania.Tensynkretyzm
wzmacniadualizmaksjologiczny,napięciepomiędzyorientacjąnawolnośćnaukową
przeciwstawionąkontrolimenedżerskiej.
W2088rokuprzypadniemileniumzałożeniapierwszegouniwersytetueuro-
pejskiego.Pionierskauczelnia,UniwersytetBoloński,wciążistnieje,aodroku1999
stanowisymbolintegracjieuropejskiegoobszaruedukacjiwyższej(Keeling2006:
203–223).Tysiącletniatradycjairozpowszechnienietegotypujednosteknacałym
świecietoswegorodzajufenomenkulturowy,niewystępującywinnychsektorach.
Obecnienaświeciedziałaponad20tysięcyuczelniiinstytucjiszkolnictwawyższego,
zajmującychsięnauczaniemstudentóworazprowadzeniembadań(WorldListof
Universities,2006).WizjaekspansjiformacjiuczelniwXXIwiekuzatraciłaswoją
jednoznaczność.Badaczezgadzająsię,żeobecnieszkoływyższedoświadczająpresji
zmian,zpowoduktórejichczęśćznajdujesięwkryzysie.
