Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Rozdział1.Istotazarządzaniauczelniami
równowagi”.Uczelniezmieniająsięwielokierunkowo,copowoduje,żetrudnojed-
noznaczniewskazaćnatworzeniesięnowego,jednolitegotypuorganizacji.Zresztą
takbyłorównieżwprzeszłości.Średniowieczneuniwersytetypowstawaływżny
sposób,jednebyłyzakładaneprzezgildiestudenckie(hencestudiorum),jakUni-
wersytetBoloński,inneprzezmonarchów,jakUniwersytetJagielloński,ajeszcze
inneprzezgildiemiejskie,jakUniwersytetKoloński,przezKościółkatolicki.Każdy
znichmiałinnysposóborganizacji,atakżerodzajsprawowaniazarząduinadzoru.
Wartopotraktowaćwspółczesneihistoryczneformacjeuczelnijakotypyidealne,
którezostanąpoddaneanaliziezpunktuwidzeniaorganizacjiizarządzania.To
„prokrustowełoże”skonstruowanedlazrozumieniażnicorganizacyjnychpozwoli
zarysowaćsposobyzarządzaniainstytucjamiszkolnictwawyższego.
Reeksjanadzarządzaniemuczelniamizdajesiębyćrozproszona.Innego
rodzajurozważaniapodejmujemy,badającuczelniepubliczne,ainnegoprywatne.
Tymsamymseparujemyzarządzaniekształceniemodzarządzanianauką,koncen-
trującsięnaodmiennychmisjach.Odróżniamywielepoziomówreeksjinadświa-
temakademickim:dyscyplinynaukowe,systemykrajowe,typyuczelniiichrelacje
zpaństwem,rynkiemorazinteresariuszamiwewnętrznymiizewnętrznymi.Jednak
dlacelówintegracjikoncepcjiorganizacjiizarządzaniawydajesię,żewartostworzyć
bardzoogólnątaksonomięuczelniopartąnachronologii.Pozwolionanawyodręb-
nienieuczelniczterechfal(inaczej:generacjiczyteżformacji)(Emov,Lapteva
2017:6–18;Pawłowski2009:51–64;Wissema2009).
Pierwszahistorycznafalauczelniśredniowiecznych,ażdooświecenia,tobar-
dzozróżnicowanyzbiór,któregowyróżnikiemzpunktuwidzeniazarządzaniajest,
opróczwspólnotymisji,brakreeksjinaukowejnadorganizacją(Pedersen1997).
DrugafalazwiązanazuniwersytetemtypuhumboldtowskiegotoXIXiXXwiek.
Tomodelklasycznego,tradycyjnegouniwersytetupublicznego,wktórymsposób
sprawowaniawładzy,zarząduinadzoruzostałzaprojektowanyzwykorzystaniem
reeksjilozocznejidoświadczeńhistorycznych(Anderson2020:546–551).Uni-
wersytetformacjihumboldtowskiejtotypidealny,wrzeczywistościwtejgrupie
uczelniodmiennościsąbardzoznaczące.Wystarczywspomniećżnicepomiędzy
krajamiibędącypodkontroląpaństwauniwersytetnapoleońskilubprojektuniwer-
sytetuamerykańskiegoJohnaHenry’egoNewmanazpołowyXIXwieku(Newman
2008).Uniwersytetdrugiejfalijestsilniezakorzenionywmentalności,etosieikul-
turzeakademickiejorazświadomościspołecznej.Maswojecharakterystycznecechy
związanechociażbyzkolegializmemiautonomią,któreznaczącooddziałująrównież
nawspółczesnezarządzanieuczelniami.
Wlatach80.XXwiekurozwinęłasiękolejnaformacjauczelniposthumbold-
towskiej,nazwanaprzezBurtonaClarkauniwersytetemprzedsiębiorczym(Clark
1998a:5–16).Tenmodelszkoływyższejjestrezultatemzmianwotoczeniuiwewnątrz
organizacji,wktórewłączonyzostałdyskursteoretycznyipraktycznynaukozarzą-
dzaniu.TakjakuniwersytetyIiIIfalirozwijałysięnapędzanewartościamiakade-
mickimi,etosemikulturą,takuczelnieIIIfalisąowocemreeksji,doświadczeń
iprojektówzaczerpniętychzzarządzania.
Otwartepozostajepytanieouczelnieprzyszłości.Wiemy,żebędąbardzozróż-
nicowane,bostratykacjaidywersykacjauczelnitoważneitrwająceodłwieku