Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
ZofiaDuniewska
Wprawoznawstwiedefiniowanoteżzasadyprawajakoszczególnegorodzajuwypo-
wiedziocenne,wartościujące,deskrypcyjnelubwytyczającedyrektywypostępowania.
Dużomiejscapoświęcanogłówniezasadomujmowanymopisowoorazdyrektywal-
nie10.Wpodstawowymznaczeniuopisowymprzyjmowano,żezwrotnzasadaprawa”
jestokreśleniemnpewnegotypuukształtowaniajakiejśinstytucjiprawnej(tzn.okreś-
leniemfunkcjonalniepowiązanychzespołównorm)”11.Takrozumianazasadanozna-
czawzorzecukształtowaniaokreślonegoprzedmiotuunormowania,wskazującyspo-
sóbrozstrzygnięciaokreślonejkwestii,wyróżnionejzokreślonegopunktuwidzenia”12.
Zasadęprawapojmowanądyrektywalnietraktowanojakodoniosłąnagruncieprawa
dyrektywępostępowaniaobdarzonąswoistymatrybutemnadrzędności.Uchwycenie
tejwłaściwościległoupodstawwyodrębnieniawsystemieprawa,obokzwykłychnorm
prawnych,normoznaczeniuszczególnym,którenazywanesązasadamiprawa,zasa-
damiogólnymisystemuprawabądźnormamizasadniczymi13.Wyselekcjonowanie
zasadprawaspośródinnychnormprawnychmożeniebyćłatwe.Decydującąrolę
odgrywajątu-wywołującedyskusje-wyznacznikiichrozgraniczania,wtymprzede
wszystkim:
1)miejscenormyprawnejwhierarchiiaktównormatywnych(zasadyformułowane
sązreguływkonstytucjachlubustawach,awramachwewnętrznejsystematyki
aktuzwyklewprzepisachogólnych);
2)ocenadanejnormyuznawanejzapełniącązasadnicząrolęwdanymsystemiepra-
wa,jegogałęziczyinstytucjiprawnej;
3)funkcjapełnionaprzeznormęwprocesachwykładniistosowaniaprawa14;
4)charakterzasad,zktórychwiększośćpełnirolędyrektywoptymalizacyjnychwy-
rażającychnakazrealizacjizakreślonegownichstanurzeczywmożliwienajwięk-
szejmierze15.
lubjegoczęści;wdrugimznaczeniujesttoregułaniebędącanormąprawną,stanowiącajedyniepostulat
podadresemdanegosystemuprawa.Zob.np.Encyklopediaprawa,red.U.Kalina-Prasznic,Warszawa
1999,s.920-921.
10Częstodostrzeganobarieryprzyichwyraźnymrozdzieleniu.Szerzejnp.B.M.Ćwiertnia,
Opozadyrektywalnych(opisowych)rozumieniach„zasadprawa”,SP1976/2,s.35-62.
11S.Wronkowska,M.Zieliński,Z.Ziembiński,Zasadyprawa...,s.25,podobnies.31.
12S.Wronkowska,M.Zieliński,Z.Ziembiński,Zasadyprawa...,s.43.
13Zob.np.Z.Pulka,Podstawyprawa.Podstawowepojęciaprawaiprawodawstwa,Poznań2008,s.45
iprzywołaneprzeztegoautorapozycjezpiśmiennictwa.
14Zwykłenormyprawnemająokreślonyzakreszastosowania,któryjeślizostałwypełniony,obliguje
dozastosowanianormy.Wprzypadkuzasadzakreszastosowanianiejestnaogółdookreślony,oich
zastosowaniudecydujebardziejocenajejdoniosłościwrozstrzyganiusprawy.Przysprzecznościzwykłych
normjednaznichmusibyćuznanazanieobowiązującą,konfliktzasadnieprowadzidoderogacjiżadnej
znich-stosujesięzasadębardziejrelewantnąalboobiezasadywstopniuodpowiednimdoichwagi.
15L.Morawski,Wstępdoprawoznawstwa,Toruń2005,s.64in.PodobnieM.Korycka-Zirk,Teorie
zasadprawaazasadaproporcjonalności,Warszawa2012,s.20in.Z.Pulkazwracauwagętakżena
odmiennościzwiązanezzakresemzastosowania.Normyzwykłe,wprzeciwieństwiedozasadprawa,mają
określonyzakreszastosowania,któregowypełnienieoznaczaobowiązekzastosowanianormybędącej
regułąkonkluzywną.Zasadyprawacechujezwykleniższypoziomkonkluzywności.Ponadtoprzykolizji
zwykłychnormjednaznichmusibyćuznanazanieobowiązującą,natomiastwraziekonfliktuzasad
prawnychorganstosującyprawodysponujemożliwościąwyborutej,którawjegoprzekonaniunlegitymuje
sięmocniejszymuzasadnieniemaksjologicznym,tzw.wyrażawartość,którąnależypreferowaćprzed
