Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przymiotnikὅσłoςorazczasownikσέβoμαłiichderywaty
61
poemacie61.TeogniszMegarywswoichelegiachużywajużirzeczownika
ἡεńσέęεLI,przysłówkaεńσεęῶg,jakiprzymiotnikaεńσεęήg62.Ichza-
przeczeniaἡἀσέęεLIἀσεęὴg,ἀσεęῶgpojawiająsięporazpierwszywza-
chowanychfragmentachhistoriografaHekatajosa(VI/Vw.p.n.e.).Natomiast
formyἡδUσσέęεLI,δUσσεęήg(dyssebć
΄s)iδUσσεęεiVwystępujątylko
utragików,porazpierwszyuAjschylosa.Możemyzatemprzyjąć,żezaczętoich
używaćmniejwięcejwVw.p.n.e.63
Pierwotneformyrzeczownikowehosićithemiswokresieklasycznymiepo-
kachnastępnychnadalfunkcjonowaływjęzykugreckimobokformprzymiot-
nikowychhosiosianosios.UHerodotawDziejachwystępujezarównorzeczow-
nikhosić,jakiurzeczownikowioneprzymiotnikihosios/anosioszdodanym
donichłącznikiemἐσTŁ(ἀVόσLIἐσTŁ;ὁσ.nἐσTŁ);dlautworzonegowten
sposóborzeczeniazłożonegowzoremmogłobyćhomeryckiethemisesti.
Podobniejakiwieluinnychbadaczy,takimyprzyjmujemy,żeoilefrazy
themisesti,hosić,hosionokreślałytreśćagrapha,odnosiłysiędosferyboskich
praw,otyleprzymiotnikihosiospodobniejakεńσεęήgczyłacińskitermin
piusupobożny”odnosiłysiędosferyludzkiegożycia.Wszystkieoneoznaczały
posłuszeństwookazywaneważnymnormomreligijnym,najpierwprawomnie-
pisanym64,wokresiepóźniejszymtakżespisywanym.Określałyczłowieka,któ-
ryżyjewzgodzieztymiprawami.
a)Wźródłachliterackichwymienionewyżejprzymiotnikiiczasownikiokre-
ślałypobożnylubbezbożnystosunekludzidobogów,kogoś,ktouzna-
wałkonkretnebóstwozaboga65lubpotrafiłuznaćirozpoznaćboskość
61Zob.O.Poltera,LelangagedeSimonide.ńtudesurlatraditionpoétiqueetson
renouvellement,Bern1997,s.687.
62TheoGniS,Elegiae,I,w.1134-1150.
63Zob.S.PeelS,Hosiosł,s.73.
64Podobnestanowiskozajmują:J.Rudhardt,Notionsfondamentalesdelapen-
séereligieuseetactesconstitutifsducultedanslaGrèceclassique,Paris19922[Geneve
1958],s.15;J.BloK,HosićandAthenianlawł,s.236:uTheadjectivehosiosmeans
«beinginconditionconformhosiē»,livinguptoitsnormsorobeyingitsrules;inthis
sense,hosiosmeans«law-abiding»,withreferencetothegodsasguardiansofthese
«laws»”;É.BenveniSte,Indo-EuropeanLanguageandSociety,London1973,s.461:
uthetermhósiosisappliedtowhatisprescribedandpermittedbydivinelaw,butwith
referencetohumanrelations.Consequently,anexpressionlikedíkaioskaihósios,díka-
iakaihósiasignifies«whatisfixedasaruleinhumanrelationsbymenandbygods».
Thedutiescalledhósia,likethosedesignatedbydíkaia,aredutiestowardsmen;
someareprescribedbyahumanlawandothersbyadivinelaw[ł]thepropersense
ofhósiosalwaysstaysthesame:whatisprescribedorpermittedtomenbythegods”
.
65Zob.HerodotuS,Historiae,VIII,109,3.
