Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiazielarstwawjednymgarzezapisana
39
nowychpracistudiównadświatemroślinzarównobadaczyzagranicznych,jakipolskichitunale-
żywymienićksiędzaKrzysztofaKluka,autoratrzytomowegodziełaDykcyonarzroślinny(1786-1788).
WiekXIXtoczaspogłębionychstudiównadwłasnościamiroślin,zarównoprozdrowotnymi,jakitok-
sycznymi.Dziękimożliwościwyodrębnieniaskładuchemicznegoposzczególnychroślinopracowuje
sięcorazlepszemedykamentyleczniczenabazieroślinnej(Drozd2012,247).Wpierwszejpołowie
XXw.nastąpiłintensywnyrozwójchemii,cospowodowałoszybkiwzrostprodukcjilekówsynte-
tycznych.Odynamicerozwojulekówsyntetycznychmożeświadczyćto,żew1872rokuFarmacopea
Germanicazawierała13preparatówotrzymanychdziękisyntezieprzemysłowej,aw1910rokujuż
ponad300.NapoczątkuXXw.przemysłniemieckiwprowadzałcorocznienarynekokoło700nowych
preparatów(Drozd2012,247).Wielejednakzaniechanychczyteżzapomnianychwmiastachspecy-
fkówziołowychnadalwykorzystywanychbyłowtradycyjnejmedycynieludowej(Domańska2016,
Ciechomska2018).
Nowetysiąclecie-nowaepokamaszyn,technologii,inżynierii,naukścisłych,światwszechobec-
nejchemii,nietylkowmedycynie,aleiwpożywieniu.Wydawaćbysięmogło,żewtymściśletech-
nicznymświeciezabrakniemiejscadlaziół.Szczęśliwietaksięniestało.Roślinyleczniczeodwielu
jużlatsąobiektemnaukowychbadań(zob.np.kwartalnikPostępyFitoterapii,http://www.postepy
f-
toterapii.pl/o-czasopismie-2/).Dziśpojawiająsięnietylkowświeciemedycynyifarmacji,wkosme-
tologii,aletakżewszerokorozumianymprzemyśle:spożywczym,włókienniczymicelulozowym,
wprodukcjibarwników,anawetfarbilakierów,naśrodkachochronyroślinskończywszy(Olesińska
iin.2016).Rynekkonsumenckijestdziśowielebardziejświadomyzagrożeńwynikającychznadmier-
negowykorzystywaniaflchemii”niżjeszcze10-15lattemu,cosprawia,żewdobieruchóweco,bio,ft
czypronatura,awięcswoistegopowrotudonatury,takżeiziołaznówciesząsięzainteresowaniem
iuznaniemzwykłychkonsumentów.
WPolscetradycjaziołolecznictwama,jaktowykazanowyżej,długątradycję.Aletradycjatajest
zapisananietylkonakartachhistorii.Owykorzystywaniuroślinwnoszątakżeźródłaarcheologiczne,
akonkretniearcheobotaniczne.Wpolskimpiśmiennictwienaukowymmożnaspotkaćwieleopraco-
wańpoświęconychszczątkomroślinnymodkrywanymnarozlicznychstanowiskacharcheologicz-
nych(dlaprzykładu:Bieniek2002;Czeczuga,Kossacka1967,1973,1974;Giżbert1956,1960,1969,
1971;Gluza,Garncarski2003;Kadrow,Lityńska-Zając1994;Klichowska1969;Latałowa,Badura1996;
Latałowa,Badura,Jarosińska2003;Latałowa,Jarosińska,Kozłowska2001;Lityńska1985,1993;Lityń-
ska-Zając1994,2003;Lityńska-Zając,Garncarski2003;Lityńska-Zając,Tomczyńska2003;Madeyska
1984;Moldenhawer1950;Moskal-delHoyoiin.2015;Orlicz1967;Rembisziin.2009;Sady2014;Sła-
wiński,Gierasimow,Kościk1958;Tomczyńska,Wasylikowa1956,1978,1984;Wasylikowa,Tomczyń-
ska,Polcyn,Bieniek2003;Wieserowa1967).Większośćznichomawiaroślinyuprawianeprzezczło-
wieka,główniezboża,pozostałeroślinytaktującjakochwastyzanieczyszczającepolauprawne.Dla
przykładuwartopodaćpracęMariiLityńskiej-ZającChwastywuprawachroślinnychwpradziejachiwcze-
snymśredniowieczu,opublikowanejw2005roku,wktórejautorkadokonaławnikliwejanalizy(bardzo
obszernykatalogznalezisk)floryiroślinnościsynantropijnej.WrozdzialeVautorkazamieściła19
tabelobrazującychwystępowanieposzczególnychchwastówwzależnościodgatunkówuprawianych
zbóż.WtabelachV.1-V.5odnoszącychsiędoneolitumożemyznaleźćtakiechwasty,jak:chaberłąko-
wyidriakiewnik(tab.V.2),komonicazwyczajna(tab.V.2),koniczynabiała(tab.V.2),lnicapospolita
(tab.V.2),makpolny(tab.V.1),miętapolna(tab.V.5),nawłoćpospolita(tabl.V.5),psiankaczarna(tab.
V.2),rdestptasi(tab.V.1,V.2)iplamisty(V.2),rdestówkapowojowata(V.1,V.3,V.4,V.5)czyszczaw
polny(tabl.V.1).Niecomniejzróżnicowanyzbiórchwastówodnotowałaautorkadlakultur:łużyckiej,
pomorskiejczyprzeworskiej(tabeleV.7-V.9),aleitumożnaspotkaćroślinyzielne:babkęlancetowatą
(tab.V.7,V.9),poziewnikdwudzielny(tab.V.8),przetacznikperski(tab.V.7),psiankęczarną(tab.V.7,
V.9),rdestplamisty(V.8,V.9)czyrdestówkępowojowatą(tab.V.7,V.8).Udziałchwastów(orazich
zróżnicowaniegatunkowe)jestwyjątkowowysokiwczasachnambliższych,wokresiewczesnego
średniowiecza.JakmożnawyczytaćztabelV.10-V.19,sąto:babkalancetowata(tab.V.10,V.12,V.13,
V.15),babkazwyczajna(tab.V.19),biedrzeniecmniejszy(tab.V.18),chaberbławatek(tab.V.16),cha-
berdriakiewnik(tab.V.18),chaberłąkowy(tab.V.13,V.14,V.18),czerwiecroczny(2005,tab.V.19),
czyściecbłotny(tab.V.12,V.18),czyściecpolny(tab.V.13),czyściecprosty(tab.V.18),cykoriapodróż-
nik(tab.V.16),dziewannawielkokwiatowa(tab.V.18),fołektrójbarwny(tab.V.16),frletkaposzar-
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
