Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
siężyczenieJanaOlafaChmielewskiegoiSzymonaSyrkusa,wyrażonewopisiedotakcenionegoprojektu
nWarszawyFunkcjonalnej”:
nWarszawajestwielkim,choćniezorganizowanymmiastem-regionzaśanarchicznymkonglo-
meratemmiasteczek,osadiwsi.WażnymetapemwdemograficznymrozwojuWarszawybędzie
całkowitaurbanizacjaregionulubdezurbanizacjamiasta,tj.wyrównanieróżnicmiędzymiastem
awsiąwgranicachWmax”4.
Termin:nWmax”oznaczał:nWarszawaMaximum”-terenrozciągającysięodNowegoDworuMazowieckiego
napółnocydoCzerskanapołudniuiodŻyrardowanazachodziedoTłuszczanawschodzie.Jeślijednaknawet
stworzonaprzezarchitektów-urbanistówwizjazasięguterytorialnegonWarszawymax”sprzedponad80lat
dzisiajsięspełniła,tozapewnenietakjejautorzywyobrażalisobiejejstrukturęprzestrzenną.Dalejwięcmożna
dociekać-dlaczegojesttakaanieinna?MożenajważniejszeprzyczynyleżąwhistoriiPolski,whistoriikształto-
waniasięcechnarodowych,mentalności,tradycji?
nUpadekmiastimieszczaństwawPolscepocząwszyodpołowyXVIIw.,dominującawżyciu
politycznymispołecznymkastowaobecnośćwarstwyziemiańskiejimagnackiejspychających
warstwęmieszczańskąnaniższypoziomwhierarchiipaństwa,apóźniejrepresyjnapolityka
państwzaborczychniepozwoliłynautrwaleniesięwświadomościPolakówistotymiejskości.
Miasto,jakostrukturaspołeczna,którejmieszkańcyzajmowalisięhandlemirzemiosłem,było
czymśpodrzędnym”5.
ZnacząceprzemianystrukturyprzestrzennejobszarówpołożonychwsąsiedztwieWarszawymiałymiejsce,przede
wszystkim,naskutekprocesuuprzemysłowienia,który,jakwcałejEuropie,stałsięodprzełomuXVIII/XIXwieku
jednązważniejszychdeterminantrozwojumiast.BudowapierwszychliniikolejowychnaMazowszuwpołowie
XIXwiekuiwzrostznaczeniatransportukolejowegobyłysiłąnapędowąrozwojuosadnictwa,któremusprzy-
jałjednocześnierozwójnowychtechnologiiiaspiracjispołecznych,wpowiązaniuzokreślonąsytuacjąprawną.
Towówczasstrefapodmiejskaprzestałapełnićfunkcjęwyłącznieżywicielskądlamiasta,stającsięrejonempowią-
zanymsieciąwzajemnychznimzależności.NarzuconyprzezlokalizacjęnadWisłąnaturalnykierunekrozwoju
miastaijegoprzedmieśćwzdłużskarpyjejdolinybyłwielokrotniemodyfikowanywskutekdziałańludzkich-
budowyfortyfikacji,liniikolejowychizakładówprzemysłowych.NarelacjeWarszawyorazjejotoczeniawpły-
nęłytragiczneskutkiIIwojnyświatowej-zniszczeniatkankimiejskiejispołecznościstolicy,wymagającepodjęcia
niezwykłegodziełaodbudowy.Późniejzaś-politycznezmiany,któredoprowadziłydozastąpieniasamorządno-
ściidemokracjiadministracyjnymsterowaniemzagospodarowaniemprzestrzennym.Podejmowanekolejnodecy-
zje-okoncentracjiprzemysłuwstolicyiprzyciąganiudoniegojaknajwiększejliczbymieszkańców,apotem-
odeglomeracji,wrazzespecjalniestworzonymidlategoprocesuprzepisami,wtymnoptymalizacjąwarszawską”6,
wpłynęłyistotnienakształtmiastaijegootoczenia.Dobrzejestpamiętaćotychhistorycznychwstrząsach,które
każdorazowowymagałydostosowaniaprzepisówprawa,sposobówdziałaniaimentalnościdonowychwarunków,
szczególniewtedy,gdyporównujemyaglomeracjęwarszawskązharmonijnierozwijającymisięmiastamiEuropy.
Kolejnymwydarzeniem,któreprzewartościowałowielepojęćorazdoprowadziłodozmianypriorytetówrozwoju
isposobówdziałania,byłoobaleniekomunizmuw1989roku,umożliwiającebudowędemokratycznegopaństwa.
Wprowadzoneodtegoczasurozwiązaniaprawneizasadyorganizacyjne,wtym,szczególnie-samorządnośćgmin,
4
ChmielewskiJ.O.,SyrkusH.(1981).
5
Królikowski,L.OstrowskiM.(2009),str.27.
6
Więcejnatentematwrozdziale2.3.
8
