Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
25
stwierdzić,iżprozafolklorystyczna,aszczególniebajkimagiczneilegendy
etiologiczne,mająwobrzędzieswojestałemiejsca.Badaczetychgatunków
mianemichdifferentiaespecificaeokreślająobecnośćelementufantastycz-
negoorazumiejscowienieakcjiwświeciefikcjiwjejwłasnym,bajkowym
lublegendarnym,odmiennymodhistorycznegoczasie.Zwracasięuwagęna
szczególnąrolęopowiadającegojakopośrednikamiędzytekstemfolklorystycz-
nymasłuchaczem,odktóregozdolnościwdużymstopniuzależyrecepcja
tekstu
76.
Możetawłaśniewieloznacznośćnarracyjnychgatunkówfolklorystycznych,
sprowadzającasiędoniebezpośredniegopowiązaniabajekilegendzagrarnym
cyklemkalendarzowym,wymóg,abyopowiadającyposiadałwyjątkowe
umiejętnościprzekazutekstunieswojego,rozprzestrzenianegodrogąustną,
pasywnarolatradycyjnejspołeczności,któraniejest–jakwobrzędzie–
uczestnikiem,leczsłuchaczemwprocesieopowiadania,zamianaczasuświą-
tecznego,obrzędowegonaczasfantastycznyilegendarny–możewłaśnie
wszystkoto„pomaga”narracyjnymgatunkomfolklorystycznymotworzyćsięna
innekulturyikodykulturoweijednocześnieprzemieniabajkęilegendę
wpopularneutworyautorskie,literackie–odantykupocząwszy.
Publikowanawtymtomiebułgarskaprozaludowapotwierdzapodobne
przypuszczenie.Przeważającagrupaprzełożonychtekstówzawieraznane
zpozostałychbałkańskich,słowiańskichiinnycheuropejskichkulturtypy
bajek(różnewarianty„dziecipozostawionychprzezrodziców”lub„dziew-
czynki-sierotki”–Braciszek-jelonek,Złotedziewczę,Kopciuszek;„bohater
drobnegowzrostuwbrzuchuzwierzęcia”–TomcioPaluchalboowilku,
coutopiłsięwMaricy;„kłamliwykozioł”–KozuchaKłamczuchaiin.),
charakteryzującychsięwspólnymiarchaicznymifabułamiischematamifabuł.
Alenawetnajbardziejkonsekwentniadepci„archeologiifolklorystycznej”
musząprzyznać,żenigdyniespotykasięarchaicznychfabułimotywów
wczystejpostaciiżesąoneraczejefektemrekonstrukcjinaukowej.Napewnym
bardzowczesnymetapieobecnanaziemiachbułgarskichprozafolklorystyczna
znajdowałasiępodwpływemrozmaitychsystemówmitologicznych.Jedna
znajbardziejcharakterystycznychdlabułgarskichbajekmagicznychpostaci
–łamia–jestzapożyczeniemzmitologiigreckiej,aletaznanazmitów
starogreckichistotachtoniczna,żywiącasiękrwiąnowonarodzonychimałych
dzieci,wtradycjiludowejSłowianbałkańskichzdobywateżpewnecechy
solarne,stającsięgłównymantagonistąbajkowegobohatera.Złożonesą
równieżproblemyzwiązanezokreśleniemsubstratutrackiegowfolklorze
bułgarskim.Niektórzybadaczeszukająnp.wpływuwierzeńtrackichwbajkach
76Zob.A.Георгиева,Pазказииразказване...,s.67–78;Р.Aнгелова,Състояние
наизследванията...;Р.Aнгелова-Георгиева,Изпълнителизрителвбългарския
фолклор,[w]:Проблеминабългарскияфолклор,т.3:Фолклориобщество,София1977.
