Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Morfologiafunkcjonalna33
A
Ryc.32.Budowaaparatugębowegokrocionogów.
A—widokaparatugębowegoOmmatoiulussabulosus.B-C—
schematbudowyaparatugębowegoprzedstawicielaJulida:
B—widokodstronywentralnej,C—odstronydorsalnej
pousunięciupuszkigłowowejiczęścimiękkich(A—fot.
J.Wytwer;B,C—napodstawieBlower,1985,zazgodąThe
LinneanSocietyofLondon)
B
gnathochilarium
kotwiczka
płytkigębowej
promentum
hypostom
gębowej
mentum
płytki
pieniek
głaszczki
wargagórna
nadustek
płatszczękowy
kotwiczka
mandibula
żuwaczki
żuwaczki
żuwaczki
pieniek
C
ilistwyżująceżuwaczki
płytkagębowa
tentorium
gnathochilarium
Głowakrocionogazawieraaparatgębowy,czuł-
tum).Parakotwiczek(cardi)jestwpostacimałych
ki,zwykleorganTömösvary’egoorazgrupęocelli.
sklerytów(ryc.32).Tylnybrzegpodbródkagrani-
Otwórgębowyodgóryograniczanadustek(clypeus)
czypoprzeczniezpłytką(gula),uznawanązasternit
zakończonywargą(labrum).Bokijamygębowej
segmentuszyjnego.Przednibrzeggnathochilarium
tworząbazalneczęściżuwaczek-pieńki(s.stipes,
jestopatrzonytrzemaparamigłaszczek(s.palpus,
pl.stipitis)osadzonenakotwiczkach(s.cardo,pl.
pl.palpi),zwyklezakończonychsensorycznymi
cardi).Częścidystalneżuwaczek,zwanepłata-
wyrostkami,zktórychdwieparysącylindryczne
miszczękowymi(s.gnathallobe)ukrytesąpod
iosadzonenapieńkach,zaśjednapłatowatana
płytkągębową(gnathochilarium),którejobecność
blaszkachjęzykowych.
wyróżniakrocionogi.Przyjmujesię,żepłytkagębo-
Odnóżekrocionogaskładasięzpodstawowych
waDiplopodapowstałazprzekształconychszczęk
siedmiuczłonów,tj.biodra(coxa),krętarza(trochan-
Ipary,podczasgdyszczękiIIparyukrocionogów
ter),trzechczłonówudowych(praefemur,femur,postfe-
nieistnieją.Mimożeelementybudowypozosta-
mur),goleni(tibia),stopy(tarsus)orazpazurka,który
jątesameuwszystkichkrocionogów,towygląd
wistociestanowijedyneoparcieciałanapodłożu,
płytkigębowejjestcharakterystycznydlakażdego
zatoczęstowtowarzystwieprzypazurka(ryc.33).
zrzędów.Zasadniczączęśćgnathochilariumtworzy
Odnóżasąwygięteesowatoistanowiąnietylepod-
zawszeparapieńków(stipites),zcentralnieułożoną
parcie,cozawieszeniedlaciała.Wtrakciekroczenia
parąoddzielnychlubzlanychblaszekjęzykowych
każdaparanógwykonujepodwójnyruchwahadłowy:
(s.lamellalinguali,pl.lamellaelinguales).Całośćjest
gdypazurekjestwkontakciezpodłożemporuszając
osadzonasąnapodbródku(mentum),wktórymnaj-
sięwtył(aciałowprzód)igdypowracawprzód,nie
częściejmożnawyróżnićczęśćszczytową(przed-
kontaktującsięzpodłożem.Kroczenietoodbywasię
nią:promentum),upodstawywidocznajestczęść
wfalachruchowych,przesuwającychsięodtyłuciała
bazalna(mentum,czasamiokreślanajakoeumen-
kuprzodowiiobejmujących5-7parnóg(ryc.34).
