Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38Gromada:krocionogi—Diplopoda
RAMKA5.Jadkrocionogów
Jadkrocionogówoskładzieswoistymdlagatunkuzawierazarównozwiązkiaromatyczne,jakiokontakto-
wymdziałaniutoksycznym,czyniąckrocionoginieapetycznymiofiaramidlawiększościdrapieżników.Jad
krocionogówzrodzajuGlomeriszawierającyalkaloidychinazolinowewykazujesilnedziałanienapająki,
płazy,ptakiidrobnessaki.Dlaskóryludzkiejmadziałaniedrażniące.Kontaktzwydzielinągruczołów
obronnychprzedstawicieliSpirostreptidamożepodziałaćnaskóręnekrotycznie.Badaniajaduróżnych
Juliformiapotwierdziłyjegotoksycznośćdlagrzybów,nicieniorazbakterii.Małpkikapucynkiumiejągo
wykorzystywaćdoodstraszaniakomarówikleszczy.Bardzopobudzającydlaowadów,zwłaszczakaracza-
nów,jestterpenoidozapachukamforywydzielanyprzezPolyzoniida.Natomiastdoskonałymrepelentem
naowady,aszczególniemrówkijestcyjanidowawydzielinaPolydesmida.Zewzględunasilnietrującedzia-
łaniefinalnegoproduktu,gruczołyobronnePolydesmidamagazynująwydzielinęwpostacipółproduktu
—cyjanowejpochodnejaldehydubenzoesowego.Dopierowujściuprzedsionkaulegaonarozkładowipod
wpływemenzymówprodukowanychwgruczołowejściancezbiorniczka,zmieniającsięwszczególnietok-
sycznezwiązki:aldehydbenzoesowyicyjanowodór.DlategonieopatrznezamknięciePolydesmidawjednej
fiolcezinnymistawonogamipodczasbadańwtereniepowodujeichuśmiercenie.
pleuryty
17para
18para
koksalny19p.
płat
tarsus
tibia
femur
praefemur
XII
=telopod
I
19pary
odnóże
X
II
VIII
IV
VI
unerwiającewargęiprzełyk.Unerwienieżuwaczek
ignathochilariumnależydozwojupodprzełykowego.
Wkażdymsegmenciejednaparanerwówunerwia
odnóża,drugaboczneczęścisegmentówciała,obie
zbiegająsięwzwojubrzusznym.ZwojeI.iII.seg-
mentutułowiamogązlewaćsięzezwojempodprze-
łykowym(Polydesmida).Wmózgukrocionogów
znanychjestsześćorganówneurohemalnych,choć
niewszystkiewystępująukażdegoprzedstawiciela
tejgrupy.Najprawdopodobniejuwszystkichwystę-
pujeparzystyorganGabe’a,zbudowanyzaksonów
ikomórekglejowych,któryuwalniahormonyzwią-
zanezprocesemlinienia,ciałookołoprzełykowe
orazpłytkiparakomisuralnezwiązanezobrączką
okołoprzełykową.
Krocionogiwyposażonesązarównowprosteor-
ganyzmysłowe,czylireceptory(sensilla),jakibar-
dziejzłożone,jakoczy,organskroniowy,czułki,
atakżetrichobotria.
Sensillummechanoreceptywnetworzywłosek
wciasnejkutykularnejpochewce,którejnapięte
włóknautrzymujągowjednejpozycji.Zakończenia
Ryc.37.
TelopodyGlomerismarginata(Glomerida)(Blower,
dendrytu,obejmującpochewkę,odbierająwszel-
1985,zazgodąTheLinneanSocietyofLondon)
kiezmianynapięciawłoska.Mechanoreceptory
rozmieszczonewzdłużciałatworzączuciowąbazę
nychzodchodzącymiodniegonerwami.Przedni
strukturalnejsymetriidwubocznej.Obecnośćden-
płatzwojunadprzełykowego(protocerebrum)uner-
drytuwchodzącegowświatłowłoskaażdotermi-
wiaoczyiorganskroniowy(narządTömösvary’ego).
nalnegoporanajegokońcuzapewniająmieszaną
Śródmóżdże(deutocerebrum)unerwiaczułki,zaś
funkcjęmechano-ichemorecepcji(receptorysma-
odzamóżdża(tritocerebrum)odchodząodgałęzienia
ku).Wrażliwośćnamolekułyzawartewpowietrzu
