Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14KatarzynaGara
swojązasobnościąmogływpewnymstopniuwywołaćpotrzebęopisaniatego
gatunkuiskłonićniejednegoteoretykastarożytnegododokładnegozajęciasię
owąkrótkąformąliteracką,czylidozredagowaniadziełazzakresugenologii.
TymczasemnawetwPoetyceArystotelesatudzieżSztucepoetyckiejHorace-
go-czołowychtraktatachteoretycznychantyku-nieznajdzieczytelnikna-
wetwzmiankiobajceczyoEzopie,wymienianymniemalzawsze,gdymowa
oformieliterackiejtegorodzaju.Takwięcodczuwasiębrakteoretycznejpracy
przybliżającejnamgatunekbajkowywnaszym,współczesnymrozumieniuge-
nologicznym4,którajednoznacznieokreślałabymiejscebajkiwteoriiliteratury,
jejprzynależnośćdorodzaju,wyróżnikigatunkoweczyfunkcję.Gdybywspół-
czesnyteoretykliteraturychciałznaleźćwypowiedźantycznegoautorawskazu-
jącąjasnoiwyraźnierodzajliteracki,dojakiegonależybajka,napotkałbybrak
materiałudoanalizy.WedługStanisławaStabryłyniemaraczejjednoznacznego
podziałunagatunkiirodzajewpracachantycznych,aterminEi?δ05,pojawiający
sięnaprzykładuPlatona(Respublica396c)czyArystotelesa(Deartepoetica
1447a),możeoznaczaćzarównorodzaj,jakigatunek(Stabryła1982:7,12).Inną
kwestią,naktórąautorProblemówgenologiiantycznejzwróciłuwagę(Stabry-
ła1982:8),jestsposóbpostrzeganiaantycznychdefinicji-zarównorodzajów,
jakigatunków-jakodiagnostycznych,cozauważyłniecowcześniejHenryk
MarkiewiczwGłównychproblemachwiedzyoliteraturze(1980:149-150).Mia-
nowiciewliteraturzenaukowejistniejądwaprądy-diagnostycznyiesencjal-
ny.Pierwszyprzydefinicjispostrzegatylkocechyobiektywneizauważalne,
koncentrujesięnasprawozdaniuianalizietekstu,przedstawiającnadrodzein-
dukcjicechywspólnedziełzaliczanychdookreślonegorodzaju.Efektemtego
jeststworzeniepojęciarozbudowanego,jednakomałejzawartościtreściowej.
Zdrugiejstronyistniejetendencjaesencjalna,którauważającdefinicjediagno-
stycznezamałowartościowe,poszukujeistotygatunkuczyrodzajuliterackiego.
Przedstawiapojęciatypologicznezawierającecechy,jakimicharakteryzujesię
wzorcowyegzemplarzdanegogatunku.
Możnasięzastanawiać,czyrzeczywiściewszystkiestarożytnepraceteore-
tycznoliterackiezawierajądefinicjeocharakterzewyłączniediagnostycznym.
Stabryławskazujenanieliczneopracowaniadotycząceantycznejgenologii,któ-
rejegozdaniemwłaściwieobjaśniływielezawiłychkwestiiprzyużyciuwspół-
czesnychmetodbadawczych(wedługbadaczajednązprzyczyntegostanurze-
czyjestfakt,iżteoretycyograniczająswójmateriałbadawczydojednegodzieła
czywypowiedzi;zob.Stabryła1982:5).
4
Wedługdefinicjisłownikowejgenologiato,,naukazajmującasiętypologią,opisem
form,kategoriiestetycznychdyskursukulturowego.Badarodzajeigatunkidyskursu
zarównowaspekciehistorycznym(ewolucjagatunków,klasyfikacjaiopisgatunków
istniejącychwdanejepoce),jakistrukturalnym[ł];zapytujeoistotęisposóbistnienia
gatunku,jegomiejscewśródinnychgatunków,zasadyiwarunkijegoewolucji,określa
wyznacznikigatunkowe;badawpływustaleniatożsamościgatunkowejnasytuacjęod-
bioru[ł]”,zob.Słownikł1988,hasłogenologia.
