Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
ZrozumiećInnego.Antropologiaracjonalności
WmiędzyczasietrwałyposzukiwaniatrzeciejdrogipomiędzyRe-
alizmemaRelatywizmem(odtądduże„R”każdorazowosygnalizuje
skrajnelubontologicznewersjetychpoglądów).Badacze,tacyjak
PeterWinchczyThomasKuhn,proponowalirozwiązania,wktórych
staralisięuniknąćpułapekwłaściwychobuortodoksjom.Ichpomysły
natychmiastzinterpretowanezostałyprzezzatwardziałychRacjonali-
stówjakorelatywistyczne.WszakżeKuhniWinchzpewnościąnie
byliSkrajnymiRelatywistami.Dlanich-kulturymogąrzeczywiście
byćniewspółmiernedosiebielubnieprzystające,zewzględunaod-
miennośćobowiązującychwnichstandardów,lecznieoznaczato,że
sązesobąnieporównywalne.Podchodzimydoinnychwierzeń
wsposóbaktywny,wyposażeniwnaszewłasnepojęciaiopisujemyte
wierzenia,stosującmieszanąstrategiękontrastowania,zestawiania,
porównywaniaiintuicji.Wbrewfałszywymzarzutomoskrajnyrela-
tywizm,WinchiantropolodzywrodzajuEdwardaEdgaraEvans-
-Pritcharda,zakładaliwciążistnieniezewnętrznejrzeczywistościjako
niezależnegopunktuodniesieniadlawerdyktówoobiektywnościda-
nychsądów.Winchanurtowałproblemróżnychformracjonalności
obecnychwodmiennychkulturach;pragnąłpokazać,jakkażdysystem
myślowyjest,naswójlogicznysposób,wewnętrzniezwarty.Takie
stanowiskowymagazałożenia,żeistniejąjakieśwspólneregułylogicz-
ne,którerządzązarównomyśleniemnaszym,jakludzibadanych.
Współczesnaantropologiaifilozofiapodążyłytymostatnimtro-
pem.WillardQuine,DonaldDavidson,HilaryPutnam,RichardRor-
ty,JerzyKmita,CliffordGeertz,AllanHansonczyKirstenHastrup,
bywspomniećtylkonielicznych,wszyscynaswójsposób,twierdzą,
żeniedasięzaakceptowaćaniRelatywizmu,aniRacjonalizmu3.Dla
nichnaszeświatopoglądyniesądeterminowaneprzez„niezależną
rzeczywistość”lubabsolutyzowanego„Innego”.Każdazwymienio-
nychosóbzakłada,żeznaczenieijegoodniesienieprzedmiotowenie
pozostająwrelacjikorespondencjibezpośredniej.Toprzeznaswy-
kuwana,konwencjasemantycznawspołecznymprocesienegocjowa-
niaznaczeńwzględnieokreślapowszechnieuznawaneznaczenie
świata.Wobrębiefilozofii,działaniatakiepodejmowanesąprzez
wspólnotęinterpretacyjnąbadaczy,wzajemniekrytykującychpropo-
3Odsyłamdowytrawnychanalizfilozoficznychstanowiskwtymwzględzie
JerzegoKmity(1998;2000).
